woensdag 2 augustus 2023

Welk vervoersmiddel krijgt de meeste ruimte? het STOMP principe uitgelegd

Jasmijn van Engelen

In oktober stelt onze regioraad het nieuwe Beleidskader Mobiliteit “Verbinden in Verscheidenheid” vast. Dit is het belangrijkste document voor onze organisatie. Hierin staat wat de Vervoerregio vindt van verkeer en vervoer, en welke kant we hiermee op willen in onze regio. En wat staat daar dan in? Nou, bijvoorbeeld dat bij het ontwerpen en indelen van nieuwe gebieden, zoals een woonwijk, het STOMP principe gebruikt wordt. Het STOMP principe? Wat is dat dan? Richard Visser, beleidsmedewerker bij de Vervoerregio, legt het uit.

Lettersoep

Richard: ‘Het STOMP principe komt uit Vlaanderen. Het is een verzameling letters die ieder voor een woord staan. Stappen, Trappen, Openbaar vervoer, Mobiliteitsdiensten en Privéauto.’ De letters staan op volgorde van hoe we in eerste instantie naar oplossingen voor de bereikbaarheid van een gebied kijken. Richard: ‘Dus bij het bouwen van huizen, kantoren, scholen, winkels, wegen en andere gebouwen in een gebied, moedigen we aan om eerst ruimte te geven aan fiets en voetgangers, voordat we bijvoorbeeld naar ruimte voor privéauto’s kijken. Je kunt het zien als een omgekeerde piramide. Het grootste, breedste gedeelte is voor wandelen. Het kleinste puntje is voor de privéautoauto.’ Waarom is dat? ‘Omdat deze omgekeerde piramide loopt van veiligst naar minst veilig en van duurzaam naar minder duurzaam. En dus van gezondst naar minder gezond. Een wijk voetganger- en fietsvriendelijk inrichten heeft veel voordelen. Mensen pakken bijvoorbeeld sneller de fiets voor de korte of middellange afstand dan de auto. Dit is positief voor de verkeersveiligheid, het ruimtegebruik en voor het milieu’, legt Richard uit.

Kijken naar de juiste evenwicht

Richard: ‘Voor een vervoerssysteem waar iedereen gebruik van kan maken, heb je alle verschillende vormen van vervoer nodig.’ Dus in een ideale situatie zijn alle letters uit het woord STOMP aanwezig in een gebied. Zonder bepaalde vervoersopties te verbieden of onmogelijk te maken. ‘Niet iedereen kan met de trein, anderen kunnen niet zomaar fietsen, en sommige mensen rijden geen auto. Je wilt dus een regio waarin alle vormen van vervoer een plek krijgen in de juiste verhouding. We willen juist meer opties geven en mensen minder afhankelijk maken van één vervoermiddel.’ Sommige gebieden in de regio zijn al bebouwd, maar hebben niet alle vervoersmiddelen. Wat gebeurt daarmee? Richard: ‘Dan kijk je of die vervoersmiddelen in de toekomst er wel kunnen komen. En als dat niet kan dan kijken we naar het evenwicht tussen de andere vervoersmiddelen. Zo werken we aan een systeem van vervoersmiddelen wat toegankelijk, veilig en prettig reizen is voor iedereen.’

STOMP per letter uitgelegd door Richard

Stappen

Richard: ‘In Nederland noemen we dat lopen. Maar de Vlamingen hebben dat een mooi ander woord gegeven. Lopen is heel belangrijk als een gebied ontworpen wordt. Bijvoorbeeld bij het bouwen van een nieuwe stadswijk. Lopen geeft een woonwijk sfeer en leven. En lopen is gezond voor jong en oud. Mensen ervaren gebieden en steden waar je goed kan lopen als prettig. Dus als je een gebied loop-vriendelijk wil maken dan plaats je huizen en winkels dicht bij elkaar en maak je mooie brede stoepen. Daarmee moedig je mensen aan om te gaan lopen.’

Trappen

‘Trappen spreekt voor zich’, zegt Richard. ‘Dat is wat je doet op de fiets. De fiets is in Nederland altijd al populair geweest, maar nu de elektrische fiets steeds goedkoper wordt, is fietsen nog populairder dan ooit. Dat heeft voordelen: fietsen is gezond voor het lichaam, het stoot geen vervuilende stoffen uit en de fiets neemt veel minder ruimte in dan de auto. Dus veel ruimte geven aan de fiets, bijvoorbeeld door het aanleggen van doorfietsroutes, verleidt reizigers en inwoners om zoveel mogelijk de fiets te pakken. Bijvoorbeeld naar werk. Het stijgend aantal fietsers brengt ook uitdagingen met zich mee. Richard: ‘Het wordt steeds drukker op het fietspad en de verschillende snelheden tussen de gebruikers van het fietspad nemen toe. Daardoor neemt het risico op ongelukken voor fietsers de afgelopen jaren toe . Dus als Vervoerregio gaan we goed kijken naar genoeg ruimte voor fietsers door brede en veilige fietspaden te maken. En aan de andere kant werken we ook aan de verkeersveiligheid met bijvoorbeeld campagnes over fietsgedrag.’

Openbaar vervoer

Naast lopen en fietsen is het openbaar vervoer (ov) de meest duurzame manier van vervoer. Richard: ‘In een tram, bus, trein of metro passen veel mensen. Die vervoert in één keer een grote groep mensen zonder dat het heel veel ruimte kost.’ En het ov in Nederland wordt steeds schoner. De Vervoerregio heeft als doel om in 2025 volledig uitstootvrij openbaar vervoer te hebben in de regio. En dat doel lijkt te gaan lukken. Daarnaast kunnen met het ov lange afstanden afgelegd worden in korte tijd. Richard: ‘Het openbaar vervoer is dus een combinatie van slim met ruimte omgaan, snel reizen en duurzaamheid.’ Daarom wil de Vervoerregio bij iedere nieuwe woonwijk het openbaar vervoer aanmoedigen. ‘Als de bushalte al af is nog voordat de nieuwe bewoners in hun huizen wonen, dan prikkelt dat bewoners om gebruik te maken van de bus in plaats van de auto. Hetzelfde gebeurt als de bushalte dichterbij ligt dan de parkeerplaats waar de auto staat.’

Mobiliteitsdiensten

Richard: ‘Het woord Mobiliteitsdiensten is nog niet zo bekend onder reizigers en inwoners van de Vervoerregio. Het betekent dat een reiziger de reis opzoekt in een reisapp en daar verschillende voorstellen krijgt om de reis te maken, waarbij er een keuze is uit verschillende vervoersmiddelen. Bijvoorbeeld: lopen naar de bushalte, met de bus naar een station en vanaf daar met de deelfiets nog vijf minuten fietsen naar de bestemming.’ Met Mobiliteitsdiensten in STOMP bedoelen we hier dus het aanbieden van deelvervoer. Denk aan een deelauto of een deelfiets. Richard: ‘Een deelauto of deelscooter kan door meerdere mensen gebruikt worden, maar neemt maar één keer de ruimte van het voertuig in. Het voertuig staat daardoor waarschijnlijk minder lang stil. Daarom komt Mobiliteitsdiensten in het rijtje van STOMP nog vóór de P van de privéauto.’

Privéauto

Wie denkt dat de Vervoerregio alleen oog heeft voor het openbaar vervoer en de fiets is misschien verrast dat ook de privéauto in dit rijtje staat. Maar de regio bestaat niet alleen uit dichtbebouwd stedelijk gebied waar iedereen naar alle bestemmingen kan lopen of fietsen. Richard: ‘De auto blijft voor sommige doelgroepen, in bepaalde gebieden of voor bepaalde reizen gewoon nodig. De auto is daarom nog steeds belangrijk. De auto staat alleen wel als laatst in het rijtje omdat de auto vaak stilstaat en daarmee onnodige ruimte inneemt. Daarnaast zijn niet alle auto’s uitstootvrij en kan het gebruik gevaarlijk zijn voor de verkeersveiligheid.’ Daarom wordt er per gebied gekeken hoeveel plek er voor de auto is, net als voor alle andere vervoersmiddelen uit het rijtje. ‘Het is altijd passen en meten.’