dinsdag 10 oktober 2023

Het station ervaren zoals reizigers met een toegankelijkheidsvraag dat doen: de Vervoerregio leert

Jasmijn van Engelen

De Vervoerregio werkt hard aan het verbeteren van de toegankelijkheid in het openbaar vervoer. We willen namelijk dat iedereen kan meedoen aan de samenleving en reizen is daar een belangrijk onderdeel van. Regelmatig doen mensen met een mobiliteitsbeperking testen op bijvoorbeeld stations om hindernissen op te sporen. In september gingen onze collega’s zelf op pad om te ervaren hoe het is om blind of met een rolstoel het perron op Station Noord op te komen. Dit werkbezoek werd begeleid door Stichting Accessibility. Het was een waardevolle en leerzame middag voor alle collega’s. ‘Het heeft veel indruk op me gemaakt.’ Vertelt Simone Kloet, projectondersteuner bij Vervoerregio Amsterdam.

Verbeteren van toegankelijkheid is verbetering voor iedereen

Het verbeteren van de toegankelijkheid van het openbaar vervoer is een verbetering voor alle reizigers. ‘Veel mensen denken bijvoorbeeld aan reizigers die voor altijd blind zijn, als ze denken aan een reiziger met een visuele beperking. Maar niet alle mobiliteitsbeperkingen zijn voor altijd. Iemand kan ook een oorontsteking hebben en tijdelijk niet of slecht horen. En sommige beperkingen hangen af van de situatie, zoals een barman in een discotheek. Die hoort bijna niks vanwege de omgeving waar die in zit.’ Een verbetering van de toegankelijkheid in het openbaar vervoer is dan ook een verbetering voor iedere reiziger, niet alleen voor een specifieke groep. Eva, programmamanager inclusieve mobiliteit bij de Vervoerregio: ‘Zelfstandig kunnen reizen geeft mensen de regie en vrijheid om mee te doen aan de samenleving. Iedereen moet kunnen reizen zoals diegene wil. Ongeacht leeftijd, lichamelijke of geestelijke situatie, inkomen, achtergrond of waar diegene vandaan komt. Daar streven we naar bij de Vervoerregio. En daar nemen we onze verantwoordelijkheid in.’

De trap in het kantoor is een uitdaging.

Door de drangers bij de deuren is het openen van de deur vrijwel onmogelijk voor iemand in een rolstoel.

Zelf ervaren hoe het is

Naast alle normen, handboeken, afspraken en beleid rondom toegankelijkheid is het waardevol om te ervaren hoe het is om met een mobiliteitsbeperking te reizen door de regio. ‘Vaak zie je dan echt waar de hobbels op de weg liggen,’ vertelt Rob. Daarom ging een groep collega’s uit verschillende teams op pad. Met speciale brillen die het zicht beperken, taststokken en rolstoelen. Nog voor de collega’s het pand uit waren kwam de eerste les al naar boven. Op de trap in het kantoorpand zijn geen noppen gelegd die aangeven dat de trap begint. ‘Iemand die slecht ziet kan zo naar beneden vallen. Erg gevaarlijk’, vertelt Stephan Valenta, gebiedsregisseur bij de Vervoerregio. En dat is niet de enige les. Zo zijn er de geleidelijnen die opeens bij de ingang van het station stoppen, het gebrek aan noppen voor de roltrap en het grote gat tussen de bus en het perron waardoor nauwelijks met een rolstoel de bus ingereden kan worden. Zonder zicht valt er geen kaartje te kopen bij de automaat. ‘De automaat blijft maar zeggen: maak een keuze. Maar welke keuze dan? Ik kan niet horen welke keuzes ik kan maken,’ vertelt Kelly, beleidsadviseur bij de Vervoerregio. Ook hebben de knoppen in de lift geen braille tekens waardoor Judith, assistent projectleider bij de Vervoerregio, per ongeluk op de alarmknop drukt. Bij de paal met reizigersinformatie zitten de SOS-knop en de informatieknop vlak onder elkaar. ‘Zonder zicht weet je niet welke knop welke is’, zegt Bram Nieuwstraten, beleidsadviseur bij de Vervoerregio. Hij liep via de geleidelijn zelfs tegen de paal aan. Het pijnlijke hieraan? ‘Dit station is nog best toegankelijk. Zeker niet de slechtste ervaring die we hebben gehad’, legt Rob uit.

Anders omgaan met situaties

De ervaringen met slecht zicht en het rolstoelgebruik geeft de ruimte om dingen uit te proberen. Constance, beleidsadviseur bij de Vervoerregio: ‘Door in een rolstoel te rijden snap ik gelijk dat mijn persoonlijke ruimte in een rolstoel heel anders is dan mijn persoonlijke ruimte als ik sta. Wat normaal een prettige afstand is tussen mij en een gesprekspartner als ik sta, is veel te intiem als ik in de rolstoel zit.’ Tip? ‘De anderhalve meter is een perfecte uitvinding,’ vertelt Tamara van Accessibility. Zij zit blijvend in een rolstoel. ‘Op anderhalve meter afstand hoeft degene met wie ik praat niet te hurken om op ooghoogte met mij te komen en ik hoef mijn nek niet te verrekken om mijn gesprekspartner aan te kijken. Dat is heel fijn.’

Een kaartje kopen bij de automaat is moeilijk omdat de keuzeknoppen niet opgenoemd worden bij de audio ondersteuning.

De bril geeft de ervaring van iemand die een visuele beperking heeft. Alleen vlekken en vage contouren zijn te zien.

Uit het hoofd

Geen van de collega’s zou zomaar het openbaar vervoer nemen met een mobiliteitsbeperking. ‘Je loopt gelijk vast,’ concludeert Simone. De meesten willen wel met het openbaar vervoer reizen, bijvoorbeeld naar werk. ‘Maar alleen als ik de weg helemaal uit mijn hoofd ken’, vertelt Stephan. Het is één van de lessen die iedereen mee naar huis neemt: zomaar even op stap gaan zit er niet bij als je een mobiliteitsbeperking hebt. De andere les? ‘Als organisaties zijn we veel in gesprek over wie waar verantwoordelijk voor is. Maar dat maakt voor de reiziger niets uit. Voor de reiziger maakt het alleen uit dat de toegankelijkheid goed geregeld is,’ zegt Willeke Passmore, projectleider bij de Vervoerregio.

Vooraf weten waar je aan toe bent

Het bezoek van Accessibility en de excursie geeft een hoop stof tot nadenken en energie om de handen uit de mouwen te steken. Maar bij de overheid gaan dingen soms langzamer dan in de rest van de wereld. Dus wat kan de Vervoerregio nu al snel regelen? Tamara: ‘Zet op je website hoe de situatie is in jullie kantoor en met de route erheen. Vertel bijvoorbeeld dat er een grote lift is waar een rolstoel makkelijk in past, maar dat de deuren drangers hebben, waardoor ze eigenlijk niet te openen zijn als je in een rolstoel zit. Dan weet je als bezoeker waar je aan toe bent.’ Dat weten waar je aan toe bent scheelt een hoop stress voor het onverwachte. ‘Als ik weet hoe de situatie in elkaar zit, kan ik een plan maken. Dat neemt misschien het spontane weg, maar geeft wel veel rust en daardoor zou ik eerder op bezoek komen dan zonder informatie.’

Lopen langs de geleidelijn

Met de rolstoel de bus ingaan is moeilijk. Het hoogteverschil tussen de bus en het perron is groot.

Maand van inclusieve mobiliteit : reis zoals jij dat wilt

Iedereen moet zelfstandig kunnen reizen. Het zou daarbij niet uit mogen maken of je een beperking hebt, hoe hoog je taalniveau of inkomen is en waar je woont. Daarom zetten wij ons in om het vervoer in onze regio voor ál onze inwoners en bezoekers bereikbaar te maken. En dat blijven we doen, want hiermee zijn we nooit klaar. In oktober, die begon met de week van de toegankelijkheid, laten we zien waarom dit zo belangrijk is en welke stappen we al hebben gezet met onze partners.