donderdag 11 januari 2024

Van metro naar grondstof: een tweede leven voor oude metrostellen

Daniëlle Graman | Vervoerregio Amsterdam

Duurzaamheid is een van de belangrijkste thema’s in het nieuwe beleidskader van de Vervoerregio. Bij ieder project wordt onderzocht hoe het zo duurzaam mogelijk uitgevoerd kan worden. Maar hoe zit het met duurzaamheid aan het einde van een project? En wanneer voertuigen stoppen met rijden? We zoomen in op de uitstroom van de dertig jaar oude metrostellen S1/S2. Waar gaan ze heen? Wat gebeurt er met dit soort metrostellen en welke rol speelt duurzaamheid hierbij? Wij mochten een kijkje nemen bij de oude metro’s.

Voorbereidingen

Op de werkplaats van GVB staat een klein groepje mannen in neon gele jassen rondom een oud metrostel. Ken je ze nog? De metro’s met rood-blauwe stoffen stoeltjes en fietsrekken. Bart Adriaanse is een van de mannen bij het metrostel. Hij werkt als projectleider bij DDM, een duurzaam demontage- en sloopbedrijf waarmee GVB samenwerkt. Bart: ‘We zijn nu bezig om het oude metrostel klaar te maken om te vervoeren. Eerst moeten er onderdelen van het dak van de metro afgehaald worden. Daar zitten wat stukken technologie in voor het rijden van de metro, maar ze maken het metrostel te hoog voor op de weg. Die hebben we er dus gisteren al afgehaald. Ook hebben we de deuren dichtgeplakt omdat de elektriciteit er vanaf is. Die deuren zouden zonder elektriciteit namelijk open kunnen vallen. Dan kunnen er schroefjes en boutjes op de weg vallen en dat willen we natuurlijk niet. Dat is niet veilig voor de andere auto’s op de weg, maar is voor ons ook extra materiaal om te recyclen.’

Op de GVB werkplaats

De dichtgeplakte deuren

Het oude metrostel (rechts)

Afkeuring en vervoer

In 2023 heeft het bestuur van de Vervoerregio besloten dat de S1/S2 metrostellen moeten stoppen met rijden en worden vervangen door nieuwe metrostellen. Denny Waltman is beheerder van alle voertuigen en ICT systemen bij de Vervoerregio. Hij vertelt hoe zo’n keuring gaat: ‘Het belangrijkste is dat metrostellen altijd veilig kunnen blijven rijden. Als metrostellen ouder worden dan moet je op een gegeven moment een keuze maken: gaan we nog een grote opknapbeurt doen of gaan we ze vervangen. Metro’s worden gekocht om dertig jaar mee te gaan, dus deze S1/S2 metro’s zijn echt aan het einde van hun gebruik. Ons dagelijks bestuur heeft dus de keuze gemaakt om de oude metrostellen te vervangen door nieuwe, modernere metrostellen.’

Bart laat zien hoe zo’n metro wordt afgevoerd. Met een sterke motor wordt het oude metrostel achterop de trekker van een vrachtauto getrokken. Dan wordt het hele gevaarte gewogen. Bart: ‘We wegen de trekker eerst zonder metrostel erop. Dan doen we nog een meting als de metro erop staat. Door die getallen te vergelijken weten we precies hoe zwaar het metrostel is dat we gaan vervoeren. Goed om te weten voor de chauffeur, maar ook om te weten hoeveel materiaal wij mee gaan nemen naar ons sloopterrein’.

De sloop

Na het wegen van de vrachtwagen is het tijd om op te warmen tijdens de koffiepauze in de kantine. Bart vertelt: ‘Als het voertuig straks op het bedrijventerrein van DDM aankomt gaan we de hele binnenkant leeghalen. Alles van stoeltjes tot aan de kunststof isolatie wordt eruit gehaald. Het kozijn van de deur is bijvoorbeeld plastic, dus dat wordt weggehaald. Denk ook aan de plastic buitenkant van elektriciteitsdraden. Door dit alles uit het voertuig te halen, blijft er een stalen buitenkant over. Die wordt door een kraan in drieën geknipt, in stukken van zes meter die als het goed is precies in onze containers passen.’

Een tweede leven

Emma van Duijvenbode, de woordvoerster van DDM, is ondertussen ook aangeschoven. Ze vertelt over de missie van DDM om steeds meer materialen opnieuw in te kunnen zetten. Voor de sloop van de metro’s werken ze samen met schrootverwerker Riwald. ‘Riwald is ontzettend goed in afvalstromen scheiden. Ze hebben daar een hele installatie voor, de granulator. De losse stukken materiaal van de sloop gaan die machine in. Daar wordt het afval gescheiden, gesorteerd en samengeperst tot kleine blokjes grondstof, aldus Emma. Bart vult aan: ‘Ze kunnen daar bijvoorbeeld blokjes maken van 99,7% zuiver koper. De machine onderscheid niet alleen op grondstof, maar je kan bijvoorbeeld ook vragen om alle stukken plastic op kleur te sorteren.’ Daardoor zijn praktisch alle grondstoffen geschikt voor 100% hergebruik.

Ook Denny benadrukt dat er altijd wordt gezocht naar de beste en meeste duurzame manier om met oude metrostellen om te gaan. ‘We kijken altijd eerst of een voertuig een tweede leven kan krijgen. Zo worden bussen vaak overgekocht door andere partijen zodat deze kunnen blijven rijden. Met trams en metro’s is dat lastiger. Die rijden namelijk op specifieke rails, en die rails zijn in iedere stad en in ieder land weer anders. De oude metro’s worden daarom gesloopt. Voordat dat gebeurt kijkt GVB eerst of er nog bruikbare onderdelen in de voertuigen zitten. Daarna worden de metro’s afgebroken door DDM en wordt het afval vrijwel allemaal gerecycled.

Het circulair maken van oude metrostellen

Zo wordt het oude metrostel weer teruggebracht tot grondstoffen. Kunststof wordt veel gebruikt bij nieuwbouwprojecten, staal wordt opnieuw verwerkt in de staalindustrie. Ook alle andere materialen worden bij industriële bedrijven als nieuwe grondstof gebruikt. Door de inzet van GVB en DDM op recycling worden de duurzaamheidseisen die de Vervoerregio stelt helemaal tot het einde meegenomen. Zo zorgen alle partijen samen voor duurzaam en circulair openbaar vervoer binnen de vervoerregio.