Twee scholen, 7500 leerlingen, 1 tram, 1 bus en toch gaat het goedkomen

Samen oplossen

Dus moesten ze met elkaar om tafel om deze situatie van alle kanten te bekijken. Esther: ‘Het is voor alle betrokken partijen belangrijk dat deze situatie opgelost wordt. Voor de huidige bewoners van Zeeburgereiland, maar ook voor de toekomstige bewoners en gebruikers van de Sluisbuurt en het imago van de wijk is het belangrijk een oplossing te vinden. De gemeente wil dat het op Zeeburgereiland prettig wonen, werken en leven is en dat de Sluisbuurt autoluw wordt. Daar horen honderden wachtende studenten en uitgevallen trams in de ochtendspits niet bij.’

Peter: ‘Voor Inholland is het belangrijk dat de school bereikbaar is voor studenten en collega’s. De situatie viel samen met een wens van studenten die we al langer aan het onderzoeken zijn. Het is vervelend als een rooster veel gaten kent. Dat een leerling om negen uur begint en dan om half elf opeens drie tussenuren heeft. Daarom zijn we met studenten in gesprek gegaan over hun wensen. En net als elke groep mensen, is de ene student de andere niet. Sommige studenten wilden liever iets later beginnen terwijl anderen bij wijze van spreken om half negen in de lab-jas wilden staan. Dus we wilden graag aan die verschillende wensen tegemoet komen. Daarnaast leeft onder docenten natuurlijk dezelfde wens als iedere reiziger die het ov voor woon-werkverkeer gebruikt: het is niet prettig om als sardientjes in een blik in een tram te staan. Dus vanuit iedereen in de school is er veel motivatie om geen hyperspits te laten ontstaan door iedereen om negen uur in het gebouw te laten zijn.’

Marnix: ‘We willen in heel Amsterdam robuust ov bieden, ook op Zeeburgereiland en IJburg. Dus dan is in gesprek gaan de enige optie.’

Op de fiets in plaats van met de tram

Allereerst werd er natuurlijk gekeken of de tram niet vaker kon rijden en of die langer gemaakt kon worden. Immers, het wordt naast de leerlingen en medewerkers van Inholland en de montessori ook drukker in het ov met nieuwe bewoners en forenzen van/naar IJburg en Zeeburgereiland. Marnix: ‘De route van tram 26 wordt in de toekomst twee maal verlengd. De gehele infrastructuur van tram 26 is aangelegd om met een maximale tramlengte van zo’n zestig meter (2 aan elkaar gekoppelde trams) kunt rijden. Daarnaast rijdt tram 26 door de Piet Hein tunnel. Vanwege veiligheidsredenen mag er maar één (gekoppelde) tram per rijrichting tegelijk in de tunnel rijden. Dat betekent dat je maximaal iedere vier minuten een tram kan laten rijden. Er is dus een grens aan hoe lang de tram is en hoe vaak hij kan gaan. En dat is nog steeds niet voldoende om al die studenten tegelijk om negen uur in de collegebanken te hebben.’ Ook bus 37 gaat de frequentie (hoe vaak de bus rijdt) op basis van ingecheckte reizigers stap voor stap omhoog. Marnix: ‘De bus rijdt van Amstel, via Muiderpoort naar station Noord. Maar ook daar zit een maximum aan en in de bus passen altijd minder mensen dan in een tram. Uiteindelijk is er gewoon niet genoeg plek voor iedere reiziger als iedereen in de spits gaat reizen.’

Of de leerlingen dan op de fiets kunnen gaan? Alle hoopt van wel: ‘Scholieren van de middelbare fietsen over het algemeen naar hun school, dus dat is goed nieuws. Tevens stopt de tijdelijke pont vanuit Amsterdam oost vlakbij het nieuwe schoolgebouw, dus we hopen dat dit leerlingen stimuleert om met de fiets via de pont naar school te reizen.’

Peter steekt ook de handen uit de mouwen: ‘We gaan als hogeschool zeker fietsen stimuleren. We schalen onze verkeerscampagnes op. We hebben bijvoorbeeld verschillende routekaarten gemaakt naar de nieuwe locatie. Een mooiste route, een route langs de leukste koffietentjes, een snelste route, enzovoort. Zo proberen we studenten te verleiden om toch op de fiets te stappen. Daarnaast zijn we in gesprek met private partijen hoe we kunnen samenwerken om de fiets toegankelijker te maken. Bijvoorbeeld via leasefietsen of deelfietsen.’ Toch weet hij ook dat het niet een eind oplossing is. ‘De waarheid is wel dat een gedeelte van onze studenten weinig bereid zijn om op de fiets te komen. Ze hebben een gratis OV-jaarkaart en met bijvoorbeeld slecht weer is de motivatie om dan op de trappers te gaan staan laag.’ Aldus Peter.

Spits mijden en spits spreiden door verschillende lestijden

Dus zat er maar één ding op: spits mijden en spits spreiden door de starttijden van colleges en lessen te spreiden over de dag. Het schema waar nu aan gewerkt wordt bij Inholland, is een spreiding van start lestijden tussen negen en half elf. Peter: ‘Er werken bij Inholland zes medewerkers fulltime aan het rooster. Dat is echt een monsterklus. Want er zijn zoveel verschillende lessen in verschillende lokalen en collega’s die bepaalde dagen wel of niet werken. Sommige leerlingen krijgen practica, anderen hoorcollege, weer anderen een workshop. Daarom wordt gewerkt in blokken van een half uur. Zodat je enigszins structurering kan aanbrengen. We hebben nog niet een definitief rooster, maar het is top dat we de start van de lessen over de hele ochtend uit kunnen spreiden.’ Ook de Montessori Scholengemeenschap Amsterdam kijkt of de lestijden aangepast kunnen worden. Alle: ‘De school krijgt een vernieuwd onderwijsprofiel. Er zal thematisch en projectmatig onderwijs gegeven worden. Daar past geen traditioneel rooster bij van half negen tot tien over vier bij. Er is dus ruimte om te spelen met de begintijden.’

Op die manier wordt de piek in het ov in de ochtend afgezwakt. Marnix: ‘Veel lessen beginnen straks later op de dag. Dat is beter voor de spreiding buiten de spits. ‘s Ochtends vroeg is ook het drukste moment voor woon-werk verkeer.’

Om in te schatten hoe dat uitpakt met reizigers heeft het GVB samen met Inholland en de Montessori een inschatting gemaakt van de herkomst van de toekomstige scholier. Peter: ‘Dat gebeurde op basis van waar onze studenten nu vandaan komen. De studenten die in 2025 naar Zeeburgereiland komen zitten nu nog op de middelbare school. En als een school verhuisd, verandert de samenstelling van de studenten ook. Sommige leerlingen zullen opeens voor Inholland kiezen omdat het nieuwe gebouw dichterbij huis ligt. Of juist afhaken omdat ze het te ver vinden.’ Hetzelfde geldt voor de Montessori Scholengemeenschap Amsterdam. Alle: ‘We hebben de data van de inschrijvingen voor volgend jaar geanonimiseerd gedeeld zodra deze binnen kwamen. We weten natuurlijk niet welke invloed de verhuizing heeft op ons leerlingenbestand, maar het is goed om een prognose op basis van data te maken.’

Met de gespreide lesroosters zal het nog steeds druk zijn in tram 26 bus 37, maar niet meer zo druk dat het spaak loopt. Marnix: ‘Ik heb er alle vertrouwen in dat we het samen voor elkaar krijgen dat de drukte binnen de perken blijft.’ Straks een mooi resultaat dus, en een unieke samenwerking.

Evaluatie voor de toekomst

De samenwerking in het project verloopt goed, ondanks dat het nog een flinke kluif is om het probleem op te lossen. Esther: ‘Het fijne aan deze groep is dat iedereen zo helder heeft dat we het met z’n allen moeten oppakken.’ Peter beaamt dit: ‘Het is heel belangrijk dat je open kaart speelt in een situatie als deze. We hebben allemaal hetzelfde doel. Dus dan moet je eerlijk zijn over de knelpunten, anders ga je het niet redden. Dat vraagt kwetsbaarheid. GVB was gelukkig heel open over waar de moeilijkheid zat en wij waren heel open met onze data. Daardoor zijn we er met flink gepuzzel bijna uit.’ Ook Alle is positief: ‘De samenwerking verloopt goed. Van beide kanten is er de bereidheid om te zoeken naar oplossingen. Dat is belangrijk.’ Marnix voegt eraan toe: ‘Onze samenwerking houdt ook niet op nu we de afspraken bijna rond hebben. We blijven evalueren of onze inschattingen kloppen en of de situatie houdbaar blijft. Want we willen allemaal dat IJburg en Zeeburgereiland bereikbaar blijft en ook met OV op tijd aankomt op bestemming.’

Daarnaast de oplossing voor een ingewikkeld probleem vormen deze afspraken een inspiratiebron voor de stad en andere onderwijsinstellingen. Ger Rolsma, gemeente Amsterdam, hoopt dat de tred die hiermee wordt gezet doorsijpelt in de rest van de stad: ‘We hopen dat we hierover samen met GVB ook in gesprek kunnen gaan met de VU en UvA.’