De derde dinsdag van de maand september is aangebroken en dat betekent: Prinsjesdag. En wie het nieuws afgelopen tijd gevolgd heeft weet dat dit jaar Prinsjesdag net even anders is dan normaal. Want het kabinet is ‘demissionair’, het is gevallen. Maar wat betekent het als een kabinet demissionair is? En heeft het invloed op de begroting en waar het geld naartoe gaat? Xavier van der Grinten, Den Haag deskundige bij de Vervoerregio legt het allemaal uit. ‘We hopen vooral dat alle afspraken die afgelopen jaar gemaakt zijn over geld, blijven bestaan.’
Demissionair en controversieel
‘Demissionair is niet een makkelijk woord,’ geeft Xavier toe. ‘Maar dat is omdat ons politieke systeem ook niet altijd makkelijk in elkaar zit.’ Gelukkig kan hij goed uitleggen wat het inhoudt. ‘Een demissionair kabinet is een kabinet wat is gevallen of is opgestapt. Tijdens de landelijke verkiezingen stemt Nederland wie er in de Tweede Kamer komen. En een gedeelte van die gekozen mensen vormt het kabinet. Vaak zijn ze van verschillende partijen, omdat voor het nemen van beslissingen je meer dan de helft van de Tweede Kamer achter je moet hebben staan. Dat redt één enkele partij niet. Het kan alleen door samenwerking.’ Maar af en toe loopt die samenwerking stuk. ‘Partijen denken soms verschillend over een onderwerp. En als het dan niet lukt om een compromis te sluiten, dan valt het kabinet. En wordt het kabinet demissionair,’ aldus Xavier. Waarom het kabinet niet gewoon stopt met werken? ‘Dat kan niet. Een land moet altijd bestuurd worden. Anders loopt alles vast. Dus tot er nieuwe verkiezingen zijn geweest en er een nieuwe kabinet is gevormd, blijft het oude kabinet het land besturen. De regel daarbij is wel dat ze geen beslissingen nemen over “controversiële onderwerpen”, onderwerpen die gevoelig liggen. Ze doen dus alleen de basistaken zodat er geen grote problemen ontstaan. Een demissionair kabinet past dus eigenlijk op de winkel totdat er een nieuw kabinet is.’
Begroting
Het demissionaire kabinet maakt vandaag de begroting voor komend jaar bekend. Xavier: ‘Prinsjesdag is nu eenmaal een vast punt in het jaar. De begroting kan niet naar een later moment worden geschoven. Dus daarom moet het demissionaire kabinet beslissen waar het geld voor 2024 naar toe gaat.’ Toch zal het demissionaire kabinet niet over alles een beslissing nemen. Xavier: ‘De onderwerpen waar echt een keuze over gemaakt moet worden komen in de begroting te staan. Dan moet je bijvoorbeeld denken aan de hoogte van de zorgtoeslag in 2024. Daarmee kan je niet wachten tot volgend jaar. Maar andere onderwerpen worden uitgesteld, bijvoorbeeld hoeveel geld er naar duurzaam verkeer en vervoer moet gaan na 2025. Een begroting waarbij niet over al het geld een besluit genomen wordt, noem je een “beleidsarme” begroting.’
Vervoer
Xavier let bij de begroting altijd op het onderwerp mobiliteit. Beslissingen die daarover worden gemaakt hebben invloed op de Vervoerregio. Staat het onderwerp verkeer en vervoer op de controversiële lijst? ‘Nee, dat niet’, antwoord Xavier. ‘En daarom hopen we voornamelijk dat de afspraken die in de afgelopen jaren zijn gemaakt blijven staan. Er staan deze keer waarschijnlijk bezuinigingen in de begroting. Er is, na jaren van geld uitgeven tijdens de corona pandemie, een gebrek aan geld en om de staatsschuld niet teveel op te laten lopen moet er minder geld uitgegeven worden. We hopen dat het kabinet eerdere afspraken niet terugdraait.’
Nieuw kabinet
En waar hoopt Xavier dat het geld naar toe gaat zodra er een nieuw kabinet is? Xavier: ‘Daar hebben we verschillende ideeën over. Die ideeën hebben we opgeschreven en naar de politieke partijen gestuurd. We hopen dat het rijk de aanwezigheid van mobiliteit, dus manieren van vervoer, gaat zien als basisrecht. Er zit een kloof tussen de vragen en problemen rondom verkeer en vervoer in de Vervoerregio en andere regio’s in Nederland. En er is eigenlijk te weinig geld om die problemen en vragen goed op te lossen. Die kloof willen we graag dichten.’