woensdag 1 mei 2024

Plannen voor goed ov in Amsterdam: wat is er met de stem van reizigers gebeurd?

Niels Boszhard | Vervoerregio Amsterdam

Bij de plannen voor het openbaar vervoer is het cruciaal om te luisteren naar de stem van de reiziger en belangrijke groepen zoals de Reizigers Advies Raad (RAR). Marc Drost (senior beleidsadviseur) en David Aulman (senior projectleider) delen hun inzichten en het belang van input vanuit de reiziger en hoe deze wordt verwerkt in het programma van eisen voor het openbaar vervoer.

Wat is een Programma van Eisen (PvE)?
Volgens Marc en David is het PvE een leidraad voor het openbaar vervoer gedurende een aantal jaren. Marc legt uit: ‘Het PvE beschrijft de minimale eisen die aan het openbaar vervoer worden gesteld, zoals hoe vaak de bussen rijden en hoe lang de loopafstand mag zijn naar een halte. Het is een soort overzicht van de voorwaarden waarbinnen het openbaar vervoer moet opereren. Je kunt het ook wel spelregels noemen.’ Het proces begon afgelopen december met het bekendmaken van het concept-PvE, waar iedereen op kon reageren, dus ook jij als lezer van dit artikel. David benadrukt het belang van deze reacties: ‘We nemen de feedback van iedereen heel serieus, omdat de mensen die het openbaar vervoer dagelijks gebruiken en waardevolle inzichten kunnen bieden. De ontvangen reacties zijn gebundeld in een reactienota, waarin elk punt van feedback wordt beantwoord en toegelicht.’

Waarom een nieuw contract?
Heel simpel: het oude contract liep af waardoor er een nieuwe nodig was. Het nieuwe contract geldt voor de komende 11 jaar. De verwachte groei van het aantal reizigers is 40%. Om te voorkomen dat het openbaar vervoer vast komt te staan, moest er goed worden ingeschat wat er de komende 11 jaar met de stad gaat gebeuren. Dit omvat het spreiden van reizigers door de stad en het waarborgen van duurzaamheid door gebruik te maken van groene stroom uit de regio. Bovendien is toegankelijkheid van het ov van groot belang, wat heeft geleid tot extra afspraken om ervoor te zorgen dat iedereen met het ov kan reizen.

Het belang van een goed PvE
Het programma van eisen (PvE) is erg belangrijk. Het is een lijvig en ingewikkeld document, omdat het een belangrijk onderdeel is van het contract dat we straks met GVB afsluiten. Het beschrijft aan welke ‘spelregels’ GVB zich moet houden. Hoe vaak een bus, tram of metro straks echt rijdt, kan hoger liggen dan deze spelregels en is bijvoorbeeld afhankelijk van hoeveel mensen gebruik (willen) maken van die lijn. Daarnaast bevat het PvE ook de minimumeisen voor zaken zoals duurzaamheid, toegankelijkheid en comfort. Dit betekent dat het PvE direct helpt om onze ambities voor mobiliteit en duurzaamheid voor elkaar te krijgen.

In januari kregen adviescommissies (zoals de RAR), reizigers en inwoners de gelegenheid om te reageren op het PvE. Marc benadrukt: ‘Het is ons doel dat alle reizigers begrijpen dat de regels voor het openbaar vervoer gelden voor de komende 11 jaar en hoe zij kunnen bijdragen aan de nieuwe plannen voor het ov in Amsterdam. Daarom is het zo belangrijk om input te vragen aan die groep.’
Alle reacties worden verzameld in een zogenoemde reactienota. De regioraad bespreekt de reactienota en daarna beslist het dagelijks bestuur of er aanpassingen nodig zijn in het PvE.

‘Het liefst willen reizigers zo min mogelijk overstappen maar als het toch moet dan graag zo comfortabel mogelijk.'

Reacties en belangrijke thema’s
Er zijn veel reacties en adviezen binnengekomen. Niet alleen van inwoners, maar ook gemeenten, adviescommissies zoals Cliëntenbelang Amsterdam en ondernemersverenigingen. In die reacties en adviezen kwamen een aantal belangrijke thema’s naar voren zoals: eisen aan comfortabele overstap, liften, ontsluiting van wijken vanwege de maatschappelijke functie van ov en aandacht voor loopafstanden. David vertelt over het thema comfortabele overstappen het volgende: ‘Het liefst willen reizigers zo min mogelijk overstappen maar als het toch moet dan graag zo comfortabel mogelijk. Bij ov in een grote stad is overstappen vaak een onderdeel van de reis. Daardoor kunnen we lijnen wel vaker laten rijden. Dat vinden reizigers ook heel prettig.’

Naast comfortabel overstappen is er ook gereageerd op specifieke kwesties, zoals het behoud van bepaalde buslijnen en het verbeteren van liften op haltes en stations. Dit valt alleen niet onder het PvE. Marc benadrukt het belang van duidelijke communicatie hierover: ‘Het is belangrijk om realistische verwachtingen te creëren over wat er kan worden bereikt met het PvE.’ Toch zijn die reacties niet voor niets. ‘We kunnen het verbeteren van liften op haltes en stations niet regelen in het PvE, maar wel in een actieplan. Dat actieplan wordt nu opgesteld. Dus soms passen we aan de hand van de reacties iets aan in het PvE en soms ondernemen we naast het PvE actie omdat we het advies zo belangrijk vinden dat we er toch iets aan willen doen.’

Veranderingen in het nieuwe PvE
De adviezen en reacties hebben op enkele plekken tot een verandering en aanvulling in het PvE geleid. Ten eerste is er meer nadruk gelegd op comfortabel overstappen voor reizigers, met aandacht voor veiligheid en voorzieningen. David: ‘We hebben nagedacht over waar een overstap nou aan moet voldoen om een “comfortabele overstap” te zijn. Een van de criteria is bijvoorbeeld dat de halte of het station overdekt is, zodat reizigers niet hoeven te wachten in de kou. En dat je snel kan overstappen, zonder dat je heel ver hoeft te lopen, of een gevaarlijke weg moet oversteken om over te stappen. Ook hiervoor gaan we een actieplan opstellen om samen met de gemeenten (die verantwoordelijk zijn voor de openbare ruimte) te kijken of we bij de belangrijkste overstappunten deze zaken kunnen verbeteren. Als Vervoerregio stellen we daar dan ook geld voor beschikbaar.’

Ook een belangrijke verandering is dat de metro’s twee jaar na de start van de concessie (bij de start van de dienstregeling 2027) vaker gaan rijden, waarbij zorgvuldig wordt gekeken naar de keuzes voor de ontvlechting. Ontvlechten betekent dat er minder verschillende metrolijnen door de Oostbuis rijden, waardoor de lijnen die er doorheen rijden vaker kunnen rijden. We kijken naar de impact op reizigers en de bereikbaarheid van de stad, en ook naar de betrouwbaarheid en de veiligheid van het hele metronetwerk. Marc: ‘Om de metro in Amsterdam vaker te laten rijden moet er ontvlochten worden. Dat is spannend voor inwoners en reizigers, want er zijn meerdere opties om te ontvlechten. Daarom nemen we het advies over om de tijd te nemen om een zorgvuldige keuze te maken.’

Hoewel het verbeteren van de liften buiten het PvE geregeld wordt, komt er ook op dat onderwerp een extra eis in het PvE. David: ‘Voor reizigers is het belangrijk om te weten of een lift het doet of niet. Zodat ze eventueel een andere route kunnen plannen. Daarom gaan we aan GVB vragen om in de bus, tram en metro om te roepen en op de displays te tonen of de lift het doet bij de haltes waar de lijn stopt. Dat geeft meer duidelijkheid aan reizigers. Daarnaast wordt er in de reactienota aandacht besteed aan een buslijn door de wijk de Eendracht en nemen we aanvullende eisen in het PvE op over loopafstanden naar haltes, met als uitgangspunt dat deze gemiddeld niet mogen toenemen tijdens de nieuwe.’

Conclusie
Het proces van het ontvangen van reacties op het PvE en het opstellen van een reactienota draagt bij aan beter openbaar vervoer dat aansluit op de behoeften van de reizigers. Door samen te werken met reizigers en andere belanghebbenden, kan een ov-systeem gecreëerd worden dat echt voldoet aan de behoeften van de gemeenschap en tegelijkertijd anticipeert op toekomstige ontwikkelingen.

Marc concludeert: ‘Er wordt in dit nieuwe PvE echt gekeken naar het maatschappelijk belang van het ov. Door samen te werken met reizigers kunnen we het openbaar vervoer zo maken dat het aan de wensen en behoeften van zoveel mogelijk reizigers voldoet en voor iedereen toegankelijk is.’