Afbeelding
dinsdag 1 september 2020

Snel fietsend de unieke en historische Binnenring over: ‘Ongehinderd en zonder obstakels’

Hilde Postma

De Binnenring van Amsterdam wordt opgeknapt: de unieke ov/fietsroute die in een halve cirkel rond het historische centrum van Amsterdam ligt – en vanaf het Haarlemmerplein via  de Marnixstraat, Weteringschans en Sarphatistraat naar de Czaar Peterstraat loopt. Dagelijks fietsen tienduizenden mensen over deze unieke route – of nemen er de tram. ‘De bedoeling is dat mensen steeds makkelijker en sneller van oost naar west kunnen fietsen – en andersom’, zegt Désirée Barendregt, projectmanager Binnenring: ‘Ongehinderd en zonder obstakels. Of naar andere punten binnen of buiten de stad. Want vaak komen ze dan voor een deel óók over deze route.’

Artist impression van Marnixstraat Zuid na renovatie.

Veertien deeltrajecten

Om de doorstroming en de verkeersveiligheid te verbeteren, ‘lossen we over de hele route knelpunten op in de straat´, zegt Barendregt. Voor dat doel is de Binnenring in eerste instantie in dertien delen opgeknipt. Onlangs is er nog een veertiende trajectdeel toegevoegd: Sarphatistraat Noord. Sommige delen zijn al klaar, andere delen zitten nog in een aanloop- of voorbereidingsfase. De reeds opgeknapte delen herken je aan de brede rode vrijliggende fietspaden waarop (op het asfalt) te lezen is dat de auto te gast is en dat er slechts dertig kilometer per uur mag worden gereden. De Binnenring is niet alleen een fiets- maar ook een belangrijke ov-route, benadrukt de projectmanager: ‘Op sommige stukken heeft het ov meer aandacht nodig, op andere stukken de fiets meer. Door integraal naar de opgave te kijken, kunnen we iedere keer de juiste afweging maken. Om de doorstroming van het openbaar vervoer te verbeteren, vervangen we op een aantal plekken tramsporen en passen we haltes aan.´

´Waar het kan, maken we de route ook groener. We zijn zelfs bezig met het vergroenen van de abri’s, er draait hiervoor een pilot op de halte Vijzelgracht.´

Zo groen mogelijk

´Daarbij kijken we naar het al geplande spooronderhoud in het Meerjaren Vervangingsprogramma Tram. Waar mogelijk stemmen we dat af met de plannen voor de Binnenring.  Om te voorkomen dat de Binnenring meerdere keren open moet, voeren we tegelijk ook andere werkzaamheden uit, zoals het vervangen van  gas- en elektriciteitkabels, riolering en waterleidingen. Ook voor Liander en Waternet is de Binnenring een belangrijke route, er liggen veel hoofdleidingen die gebroederlijk naast elkaar liggen in de straat. Dat maakt ook dat het veel tijd kost: alleen een fietsstraat aanleggen kost in wezen niet zoveel tijd. Maar als je het werk koppelt, dan wordt eerst de gasleiding aangepast, dan het riool en dan de drinkwaterleiding. Daarna wordt het spoor aangepast of vervangen – en vervolgens maken we de straat af met de fietsstraat en het groen. Want waar het kan, maken we de route groener: we brengen extra beplanting aan en plaatsen extra bomen. We zijn zelfs bezig met het vergroenen van de abri’s. Er draait hiervoor een pilot op de halte Vijzelgracht.’

De Binnenring - opgeknipt in veertien deeltrajecten.

Opknappen Sarphatistraat-Zuid

Op dit moment wordt de Sarphatistraat-Zuid opgeknapt (tussen Weesperplein en het Frederiksplein). ‘Uiteindelijk maken we ook van de hele Sarphatistraat een fietsstraat met rood asfalt’, vertelt Désirée. ‘We passen ook de kruising aan van twee drukke fietsroutes (over de Weesperzijde en de Sarphatistraat) bij de Amstel en het Professor Tulpplein. Verder verhogen en verlengen we de tramhaltes.’

Integrale aanpak

De projectmanager legt uit hoe het idee van een integrale aanpak van de Binnenring ontstond: ´De eerste aanleiding was de Investeringsagenda OV 2015 waarin de verbetering van de doorstroming van het ov op de Binnenring (die toen nog opgedeeld was in twee delen: Marnixstraat-De Clercqstraat en de Oostelijke Binnenring) centraal stond. Als eerste hebben we het Weteringcircuit aangepakt omdat dit met de komst van de Noord-Zuidlijn een belangrijk ov-knooppunt zou worden. Tegelijkertijd was de Binnenring in de Uitvoeringsagenda Mobiliteit ook aangewezen als een belangrijke fiets/ov corridor: de verbindingsroute om snel van Oost naar West te kunnen komen of van de ene plek in de stad naar de andere. Alle fietsbewegingen worden er sneller van. Al deze acties zijn in 2017 samengekomen: we wilden het integraal aanpakken met één projectteam.’

Marnixstraat-Noord: het verschil tussen een fietsstraat of een fietspad.

‘Werk met werk’ tijdens gefaseerde aanpak

Dat bestaat naast Désirée Barendregt uit een vast team van het Ingenieursbureau, Boni Goedhart van de Vervoerregio en een vast contactpersoon van GVB. Ook Verkeer en Openbare Ruimte en Ruimte en Duurzaamheid en Metro en Tram maken onderdeel uit van het vaste team. ‘In 2017 hebben we de hele Binnenring in trajectdelen opgedeeld: we pakken deze delen gefaseerd aan en nemen daar dus zoveel mogelijk ‘werk met werk’ mee’, vertelt de projectmanager Binnenring. ‘Dat moet wel, want je kunt dit niet in één keer doen. Dan is de hele stad niet meer bereikbaar en loopt alles vast.’

Aanpassing nieuwe halte Vijzelgracht

‘De eerste delen die we hebben aangepakt waren gekoppeld aan de komst van de Noord-Zuidlijn. Op het Weteringcircuit hebben we de gehele halte aangepast. Hij was niet toegankelijk en niet lang genoeg: er konden niet twee trams achter elkaar staan. Er is een fietsstraat gemaakt en er zijn fietsparkeervoorzieningen aangebracht.’ Sinds het rijden van de Noord-Zuidlijn heeft de halte een nieuwe naam: de halte Vijzelgracht.

Sarpatistraat in fase 1...

...en de oplevering van de Weteringsschans.

Compacter

‘Op het Frederiksplein waren de haltes ook niet toegankelijk. We wilden hier ook de verkeersveiligheid verbeteren: de kruising heeft een enorm oppervlak en de trams rijden in allerlei richtingen. We wilden de kruising compacter maken – en de oversteekmogelijkheden verbeteren. Dat is goed gelukt. In november 2018 is een heel stuk weer vrijgekomen voor de openbare ruimte. Dat is ingevuld met groen, in aanvulling op de bestaande beplanting van het Frederiksplein.’

Sporen verschoven

Tegelijkertijd werd begonnen met de aanpak van het Marnixplein. ‘De aanleiding was dat daar toch al groot onderhoud gepland stond. Ook op deze kruising waren problemen met de verkeersveiligheid en de oversteekbaarheid.  Omdat het spoor toch al geheel vervangen moest worden, hebben we een ontwerp gemaakt waarin de sporen zijn verschoven. Hierdoor ontstond meer ruimte om bijvoorbeeld het oversteken van de kruising te vergemakkelijken.’

De busuitgang aan de Elandsgracht op de ´appeltjesmarkt´.

‘Steeds zichtbaarder’

Inmiddels zijn er al meer trajectdelen gereed. Na het Weteringcircuit en Frederiksplein (beiden gereed in 2018), volgden in 2019 het Marnixplein en de kruising Marnixstraat-Elandsgracht, en begin dit jaar de Weteringschans Oost (tussen Weteringcircuit en Frederiksplein). ‘De Binnenring wordt dus steeds zichtbaarder in de straat, en als volgend jaar zomer de Sarphatistraat Zuid gereed is, kun je vanaf het Alexanderplein tot en met het Weteringcircuit heerlijk aaneengesloten op de fietsstraat fietsen!’

Twee ingewikkelde deeltrajecten

Op de route zitten twee trajectdelen waar het werk ingewikkelder is: de Marnixstraat Noord en de Czaar Peterstraat. In de Czaar Peterstraat moet bijvoorbeeld worden bekeken of het strengelspoor (waarbij trams elkaar niet kunnen passeren) kan worden vervangen door dubbelspoor. ‘Daar moeten we meer maatwerk leveren. Voor beide deeltrajecten werken we met een nota van uitgangspunten. Daarmee maken we een inventarisatie: wat zijn de knelpunten? Welke oplossingen hebben we daarvoor? Wat willen we graag bereiken? We doen dat ook in samenspraak met de bewoners; we werken oplossingsgericht’.

Zo ziet de Commissie d'Hooghe het voor zich: een Binnenring die sluit in Noord. Barendregt: 'Ja, dat is wel heel gaaf. Daarmee zal de ring worden afgemaakt in Noord – en een échte ring worden, ook voor ov en fietsverkeer naar Noord.'

Straks ook in Noord

De bedoeling is dat de hele route in 2025 klaar is. Maar toch zal er ook na dat jaar nog een vervolg komen op het werk: want de ov/fietscorridor trok ook de aandacht van de Commissie d’Hooghe; de commissie die in het leven werd geroepen om de gemeente en het Rijk te adviseren over de IJ-oeververbindingen. Die commissie kwam afgelopen zomer met het advies kwam om twee grote bruggen over het IJ te leggen om de verbinding naar Noord te verbeteren en de Binnenring zo door te laten lopen. ‘Ja, dat is wel heel gaaf. Daarmee zal de ring worden afgemaakt in Noord – en een échte ring worden, ook voor ov en fietsverkeer naar Noord. De ring zal worden gesloten.’

‘Extra brug is mooie oplossing’

Heel mooi noemt Désirée de oplossing die de commissie bedacht om naast de twee grote bruggen bij het Azartplein en de Haparandadam nog een éxtra brug aan te leggen die het stuk tussen de Czaar Peterstraat en het Azartplein moet overbruggen. ‘Dat is echt een mooie oplossing. Want het fietspad dat nu bij het Rietlandpark loopt, kan echt een bottleneck in de route zijn. Je kunt het pad daar niet breder maken, het is bijna een woonerf voor de huizen die daar staan: een soort flessenhals. Maar als je met die derde brug vanaf het einde van de Czaar Peterstraat gewoon rechtdoor langs het Lloyd Hotel en winkelcentrum Brazilië kunt fietsen en uitkomt bij het Azartplein, zal dat prachtig zijn! Echt mooi ‘out of the box’ gedacht!’