Maatregel 1: IJpleinveer gaat vaker en sneller varen & en een brug over het Noordhollandsch Kanaal

Drukker en drukker

‘Noord wordt steeds leuker’, vinden veel Amsterdammers. Het stadsdeel is ‘hot & happening’: er wordt meer gebouwd, gewoond, gewerkt en uitgegaan dan ooit tevoren. Daardoor wordt het ook steeds drukker op en rond het IJ. Het afgelopen jaar maakten dagelijks zo’n 67.000 mensen met de pont de oversteek. Ook in de toekomst zet deze trend door: In 2030 zullen volgens schattingen 80.000 – 110.000 voetgangers en fietsers per dag de oversteek maken. Met ‘Sprong over het IJ’ – een vijftal maatregelen – wil Amsterdam de oversteek structureel verbeteren.

Rechte lijn

Een belangrijk onderdeel van Maatregel 1 is het sneller laten varen van het IJpleinveer, en het vergroten van de capaciteit op die route. Omgevingsmanager Janine van Arnhem vertelt wat de plannen met de pont zijn: ‘Het IJpleinveer vaart nu nog in een bocht naar de overkant. Straks is het de bedoeling dat de pont in een rechte lijn doorsteekt – en dus sneller aan de overkant is. De pont gaat frequenter varen: in de spits zeker om de vier minuten. Nu vaart hij nog om de 10 minuten.’

Extra pontfuik

Nu heeft het IJpleinveer aan de kant van het Centraal Station nog maar één pontfuik, zegt Janine van Arnhem. ‘Maar straks bij de Ruijterkade Oost maken we daar een extra pontfuik bij en een nieuwe pontaanlanding van ongeveer 25 meter breed in het water. Er kunnen dus veel meer reizigers terecht. En er is meer ruimte voor fietsers en voetgangers om te passeren. In Noord liggen al twee pontfuiken. Daarvan wordt er momenteel maar één gebruikt, maar de ander wordt nu ook gebruiksklaar gemaakt. Hierdoor kan de pont veel vaker gaan varen.’

Fietsers

In de zomer zal het project worden gegund, zegt Janine: ´Na de zomer kan met de bouw worden gestart. We denken dat alles in 2022 klaar kan zijn – en misschien wel eerder.’ Met de uitbreiding van aanlegplaatsen en veren hebben reizigers straks een keuze tussen 2 volwaardige opstapplaatsen voor de ijveren. De verwachting is dat vooral fietsers de IJpleinveerroute vaker zullen nemen. ‘Voetgangers zullen waarschijnlijk het Buiksloterwegveer blijven nemen. Zij moeten vanaf Centraal Station iets verder lopen naar De Ruijterkade Oost.’

Verleiden

Maar hoe moeten fietsers – die nu nog vaak automatisch bij Overhoeks bij het Buiksloterwegveer terecht komen het IJpleinveer bereiken? Frank Ebbink, projectmanager legt uit: ‘Aan de westkant van het Noordhollandsch kanaal loopt een fietsslagader waarop heel veel fietsers vanuit Noord richting het IJ fietsen. Daarop is het van ‘s ochtends tot ’s avonds een komen en gaan van fietsers. Het is zelfs buiten de spits heel erg druk.’ Bijna alle fietsers fietsen nu automatisch naar het Buiksloterwegveer. Maar deze pont is behoorlijk overbelast, alleen al met voetgangers. Daarom zou het handig zijn als fietsers door kunnen fietsen naar die andere veerverbinding: vanaf het IJplein. Maar fietsers moeten dan het Noordhollandsch Kanaal over. Kees Kaptein: ‘Op dit moment is er geen goede, veilige en comfortabele oversteek over het Noordhollandsch Kanaal waarmee je fietsers kunt verleiden naar het IJpleinveer door te fietsen’.

Beweegbare brug

Daarom wordt er nu een fiets- en voetgangersbrug over het Noordhollandsch Kanaal aangelegd. Dat wordt een draaibrug: een beweegbare brug die horizontaal draait. De brug komt 150 meter ten noorden van de Willem I-sluis: tussen de Wagenaarbrug en het Willemsluizencomplex, vertellen Ebbink en Kaptein. Frank: ‘De doorvaarthoogte wordt drie meter. Daardoor kunnen bijna alle boten er nog onderdoor varen. En voor de fietser blijft het comfortabel, want hij hoeft niet al te ver omhoog te klimmen met zijn fiets.’ Bij die gekozen hoogte speelt nog een ander aspect mee. Kees Kaptein: ‘Doordat de brug vrij laag is, hoeven we bij de aanlanding aan de kant van de Buiksloterweg de weg maar zestig tot tachtig centimeter op te hogen. Dat maakt dat we de bomen aan weerszijden van de brug zoveel mogelijk kunnen sparen.’

Nieuwe brug

Frank Ebbink: ‘Een paar honderd meter naar het Noorden ligt de Wagenaarbrug. Vanuit de omgeving krijgen we daarom wel als reactie: die brug ligt er toch al; dus waarom maken jullie dan nog een nieuwe brug? Zet een bordje IJpleinveer bij de Wagenaarbrug – en dan heb je je brug al’. Maar zo makkelijk gaat dat niet, legt hij uit: ‘Ook daar moet je investeren om de brug te verbeteren. Verder is deze brug een stuk hoger, dus flink klimmen voor fietsers. En de fietsers moeten dan ook nog een vrij drukke autoweg kruisen. Dat is niet ideaal, en daarom hebben we toch voor een nieuwe brug gekozen.’

Ideale lijn

Op dit moment is het projectteam bezig met de aanbesteding. ‘Er zijn vijf aannemers op basis van referenties geselecteerd. Zij hebben het contract toegestuurd gekregen. De aannemers doen een aanbieding, en wij kijken: wat sluit het best aan op wat wij vragen en wat is prijstechnisch interessant?’ Daarbij weegt de vormgeving van de brug zwaar mee: ‘Wij hebben aangegeven wat voor ons de ideale lijn is van de brug over het kanaal. De vraag is: volgt hij die? En wordt de brugconstructie vervolgens ook echt mooi vormgegeven? We kijken naar de leuningen en hoe slank hij is – we willen echt een mooie brug’.

Terughoudend karakter

Kees: ‘Het is spannend omdat de brug net naast het sluiscomplex ligt, dat een Rijksmonument is. We willen niet zomaar een brug met een grote klep naar boven in een opvallende kleur. Het moet echt wel passen in het terughoudende karakter van de sluis. Zo zullen kleuren en metselwerk moeten passen bij het metselwerk van de sluis en van de Wagenaarbrug die verderop ligt.’

Verwachting: eind 2022 klaar

In september moet de opdracht aan de winnende aannemer worden gegeven. ‘Die gaat vervolgens zelf aan het rekenen: wij geven alleen de hoofdlijnen van het ontwerp aan. De ontwerpdetails werkt de aannemer zelf uit. In de loop van 2021 willen we overeenstemming hebben over hoe hij er qua techniek en vormgeving uit gaat zien. We verwachten dat de bouw van de brug eind 2022 klaar zal zijn.’ Dan zal ook de IJveerpleinroute zijn aangepast: ‘We verwachten dat veel fietsers de nieuwe route nemen. We raden dat ook aan, op die manier vermijden ze de drukte achter CS!’

Sprong over het IJ

Maatregel 1 is de eerste van 5 maatregelen, die samen de ‘Sprong over het IJ’  vormen en die moeten zorgen van een betere, structurele en veilige  verbinding tussen de noordelijke en zuidelijke IJ-oevers. Omdat niet alle maatregelen voldoen aan de eisen van zowel de gemeente als het Rijk en de betrokken nautische partijen, houdt een onafhankelijke adviescommissie zich bezig met een concreet en realistisch advies over welke oeververbindingen binnen de ring A10 het meest veilig, robuust en toekomstbestendig zijn. Hierbij worden de oeververbindingen (bruggen, ponten en tunnels) in relatie tot OV- en fietsnetwerken (nogmaals) onder de loep genomen.

Het advies is te lezen op https://www.amsterdam.nl/nieuws/nieuwsoverzicht/advies-oversteek-ij/