‘Weloverwogen advies’ oeververbindingen: twee bruggen, een voetgangerstunnel, meer ponten – en nog een brug

Punt achter discussies

Het omvangrijke advies van voorzitter Alexander D’Hooghe – in het dagelijks leven hoogleraar urbanisatie aan de Universiteit Leuven –  moet een punt zetten achter de jarenlange discussies over een brug over het IJ. Woensdagochtend presenteerde de commissie het advies aan zijn opdrachtgevers: de gemeente Amsterdam en het Rijk. ‘Dit zijn de mogelijke maatregelen voor de komende 30, 40 50 jaar. Het gaat om een inrichtingsplan over het IJ, waar goede afspraken voor moeten worden gemaakt.’

Drie bruggen

De eerste brug die volgens het advies kan worden aangelegd, is die aan de oostkant van de stad. Deze zal vanaf het Azartplein op het KNSM-eiland naar de Johan van Hasseltweg in Noord lopen. De tweede brug leidt van de Haparandadam in de Houthavens richting NDSM-werf. Het advies voorziet ook nog in een derde brug: vanaf KNSM-eiland naar winkelcentrum Brazilië. Op die manier kan de route in het oosten van de stad direct aansluiten op de Czaar Peterstraat en daarmee op de binnenring: de fiets- en ov-corridor, die vanaf de Czaar Peterstraat via de Sarphatistraat en Marnixstraat richting Houthavens loopt. Via de nieuwe bruggen in Oost en West kan de binnenring in Noord worden doorgetrokken en via het Johan van Hasseltkanaal en de Johan van Hasseltweg de cirkel rond maken. Tot slot wordt geadviseerd de Amsterdamsebrug te vernieuwen, te verbreden en beter geschikt te maken voor de doorgaande fietsverbinding tussen IJburg, Zeeburgereiland richting de Binnenring. Ook hier zou voor het openbaar vervoer een kans liggen.

Geen tunnels

Belangrijk argument om niet voor tunnels te kiezen is voor de commissie dat fietsers die van de binnenring komen nu zonder af te stappen de brug op kunnen fietsen. Naar de optie van tunnels is wel langdurig gekeken, maar die zijn binnen het advies uiteindelijk van tafel gegaan, ook vanwege ‘het gevoel van sociale veiligheid: ze zijn te lang en te donker’. De commissie is ook van mening dat de voorgestelde bruggen ‘een economische maar ook iconische waarde’ kunnen hebben voor de uitstraling van de stad Amsterdam, ‘de enige stad in Nederland die met buitenlandse steden de strijd aan kan als het gaat om het aantrekken van talent en kapitaal’.

´Doorfietsbaarheid´

Het advies sluit goed aan op de beleidsdoelen van de Vervoerregio, zegt Maarten Bakker. ‘Wij hebben aan de commissie meegegeven dat we de ‘doorfietsbaarheid’ van belang vinden. Daarom wilden wij – net als Amsterdam – geen tunnel, want dan zouden fietsers moeten afstappen. De locaties van de bruggen sluit goed op ons fietsnetwerk aan. Het zijn prima plekken: op de Oost- en Westflank, en niet in het centrum. Daarmee is er goed gekeken naar regionale fietsverplaatsingen, richting Almere, Purmerend en Zaanstad.’

Genereus

Hoogleraar urbanisatie D’Hooghe adviseert de bruggen ‘genereus in te richten’. Er moet in ieder geval voldoende ruimte op zijn – niet alleen voor de steeds maar groeiende stroom (elektrische) fietsers in de regio, ‘maar als het even kan’ ook voor het openbaar vervoer. ‘De tram kan bij het Azartplein zo de oostbrug op’.  Hij wijst er op dat het bij de aanleg belangrijk is om hiermee rekening te houden – ook als een tram niet direct wordt doorgetrokken – omdat dit een veelomvattend plan is voor de toekomst, en ‘je niet nog eens een extra brug gaat aanleggen’ daarna.

Maximale winst

De kans ligt er volgens D’Hooghe in ‘het stedelijk netwerk zo te organiseren dat het rendabel wordt’: de maximale winst halen uit geboden oplossingen dus. Maarten Bakker: ‘Wij moeten nu kijken naar hoe we de bruggen in het stedelijk netwerk kunnen inpassen. In Oost eindigt lijn 7 nu bij het Azartplein, die zou kunnen worden doorgetrokken. En in West is het tram 3 die nu eindigt bij de Zoutkeetsgracht, maar die zou straks ook via een brug naar Noord kunnen rijden – net als een van de bussen die daar nu in de buurt rijden. Hier zullen we, samen met Amsterdam, nog goed op moeten studeren.’

Pont Sluisbuurt

D’Hooghe adviseert geen tunnels op de flanken, maar wel een voetgangerstunnel – waar de fiets niet mee mag – achter het Centraal Station om de drukke ponten te ontlasten. Daarmee zou Noord een directe voertgangersingang naar CS krijgen. De commissie adviseert ook de aanleg van een pont tussen Sporenburg en de Sluisbuurt, waar de komende jaren duizenden woningen gebouwd zullen worden. Die staat overigens al op stapel.

Felle meningsverschillen

Ook wordt er een pont op de kop van het Java-eiland naar Noord geadviseerd: op de plek waar ooit de Javabrug gepland was. Dit plan kwam nooit van de grond door felle meningsverschillen tussen het Rijk, Amsterdam en de provincie. Rijkswaterstaat meende dat de scheepvaart daarmee in het gedrang zou komen. Om aan eventuele bezwaren tegemoet te komen, moeten de bruggen volgens de commissie 12,5 meter hoog zijn. Voor schepen die daar toch niet onderdoor kunnen, moeten de bruggen open kunnen. In het plan zal de Passengers Terminal weg moeten van zijn huidige plek aan de Piet Heinkade, omdat cruiseschepen niet langs de brug aan de westkant zullen kunnen.

Handreiking

Na de zomer zal de Vervoerregio – net als alle andere partijen – met een formele reactie komen. Maarten Bakker: ‘Ik hoop dat zowel Amsterdam als het Rijk dit advies als een handreiking zien. Als dat zo is, dan zou er in het najaar een overeenkomst kunnen worden gesloten tussen het Rijk en de regio.´

Wethouder Marieke van Doorninck van Amsterdam heeft inderdaad aangegeven dat ze verwacht komend najaar afspraken met het Rijk te kunnen maken over een ‘definitief inrichtingsplan voor het IJ’ op basis van dit advies. Maarten Bakker: ‘Het zou helemaal mooi zijn als alle partijen betrokken zijn bij de uitvoering.’