Afbeelding
dinsdag 1 juni 2021

Vier het online festival Vernieuwing Leidseplein mee

Hilde Postma

Een weekje is – ie nu open voor publiek: de ondergrondse fietsenstalling aan het Leidseplein. Arend de Heer, projectmanager Vernieuwing Leidseplein vertelt over de hele vernieuwing van het Leidseplein, die vijf jaar in beslag nam. ‘Het was fantastisch hieraan te werken. Het is een heel bijzondere omgeving die echt van alle Amsterdammers is. En daarnaast verliep ook de samenwerking fantastisch: alle neuzen binnen het gemeentelijke team, de aannemer, de Vervoerregio, Dienst Metro en Tram en ook GVB stonden dezelfde kant op. Ik vind jammer dat het is afgelopen, dit soort projecten zijn toch de krenten in de pap.’

‘In 2016 zijn we gestart met de vernieuwing van het Leidseplein. Dat bestaat uit vier deelprojecten. Het eerste deel was de vernieuwing van de monumentale Leidsebrug. Daarvan is de fundering helemaal vernieuwd en het monument is in oude staat hersteld. In feite is dat een nieuwe monumentale brug nu.

Molenwiek

Een klein half jaar erna, in augustus 2016 zijn we gestart me de herinrichting van het plein vanaf het kruispunt met de Stadhouderskade tot aan de Leidsestraat. Daarbij is ook het tramkruispunt helemaal vernieuwd. Dat is in een paar maanden tijd in zijn geheel robuuster gemaakt. Daarbij is ervoor gekozen de tramhaltes in een molenwiekvariant te leggen. Er ligt een nieuwe tramhalte voor de Bulldog. Richting stad uit ligt de halte op de brug, richting Oost ligt ie nog steeds op het Kleine Gartmanplantsoen en richting West ligt de tramhalte voor het DeLaMar theater. Hiervoor lagen alle haltes op het Leidseplein en het Kleine Gartmanplantsoen. Dat gaf belemmeringen in de loopstromen. Ook was de robuustheid in het tramnetwerk onvoldoende. Nu heb je bij omleidingen in alle richtingen tramhaltes liggen waardoor je meer uitwijkmogelijkheden hebt om de zaken goed op te lossen.

Natuursteen

Eind 2016 zijn we ook begonnen met de aanleg van natuursteen op het Leidseplein – om daar een chique plein met internationale allure te maken met zo min mogelijk obstakels. Als je zag hoe het plein er vijf jaar geleden bij lag: een druk verkeersplein met een taxistandplaats, er stonden overal fietsen, masten, banken en een wirwar van verschillend materiaal. Het was een chaos. Met de herinrichting is het autoluw geworden. De taxiopstelplaats is verplaatst van het Kleine Gartmanplantsoen naar de Stadhouderskade bij het Leidsebosje. De taxi’s rijden daarmee niet langer kriskras over het plein; het is daardoor ook veel veiliger geworden.

Lange banken

Het plein is teruggegeven aan fietsers en voetgangers. Fietsers kunnen nu gebruik maken van duidelijke fietspaden en voetgangers hebben nu één geïntegreerd plein, waarbij het Kleine Gartmanplantsoen en het Leidseplein meer één plein zijn geworden waar het natuursteen mooi doorloopt. Het straatwerk is vervangen en er zijn lange natuursteen banken geplaatst, die tevens als boomeiland fungeren. De herinrichting van het Leidseplein en het vernieuwen van de Leidsebrug zijn eind 2017 opgeleverd en in gebruik genomen.

Nodig en veilig

Daarna zijn we direct begonnen met de voorbereidingen voor de fietsenstalling en het Kleine Gartmanplantsoen. Een fietsenstalling was ook echt nodig: op het Leidseplein waren ’s avonds en ’s nachts te weinig fietsparkeerplaatsen voor het uitgaanspubliek. Mensen kunnen daar nu veilig onder de grond hun fietsen stallen. Er is plek voor 2000 fietsen.

Blaauw Jan

Het is een hele mooie integratie geworden tussen stedenbouwkundig en architectonisch ontwerp en het kunstwerk Blaauw Jan dat erin vervlochten zit. Het kunstwerk Blaauw Jan van het Kleine Gartmanplantsoen met z’n veertig leguanen en hagedissen is nu geïntegreerd in de fietsenstalling. Het kunstwerk is in feite vernieuwd. De kunstenaar Hans van Houwelingen heeft in overleg met de architect bedacht om de hele wand van de fietsenstalling een metselwerkwand te maken die start bij de entree van de stalling en een kopie is van de frontmuur aan de andere kant, waardoor het oogt dat de oude brug weer terug is.  De brug, die volgens de bouwstijl van de Amsterdamse School is gebouwd, lag daar tot begin vorige eeuw, waar toen nog een gracht was die toen is gedempt en vervangen door een duiker (waterverbinding) die onder het Kleine-Gartmanplantsoen en het Leidseplein liep. Om plaats te maken voor de fietsenstalling moest deze duiker verwijderd worden.  Nu is het zo dat als je de fietsenstalling inkomt, je aan de rechterkant een hele mooie gemetselde muur zit, die doorloopt naar de andere kant van de stalling, waarbij je eigenlijk het idee hebt dat je in een oude gracht loopt. En als je over de Leidse Kruisstraat loopt langs de stalling, dan zie je in feite een gespiegelde brugleuning die niet parallel tegenover de oude staat. Daarbij heb je een raar idee waarbij je je afvraagt: loop ik nu over een brug of niet?

Beperken hinder

De stalling is in drie jaar tijd ontwikkeld. In 2018 zijn we begonnen met het verwijderen van kabels en leidingen. Een deel van het plein – aan de kant van het Citytheater – is toen al ingericht. We wilden namelijk de hinder voor de horecaondernemers zoveel mogelijk beperken en hen de kans geven de terrassen snel weer in te richten, zodat hun zaken konden doordraaien.

Wandendakmethode

Begin 2019 zijn we begonnen met het boren van brede palen. Op die manier wilden we voorkomen dat er scheuren in gebouwen zouden ontstaan en de hinder beperken. Op die manier is er een dichte wand gemaakt. Tijdens het boren is langs de paalschacht grout geïnjecteerd. Daarna is er wapening aangebracht en is de buis gevuld met beton. De ruim 500 palen vormen uiteindelijk dan de wand van stalling. Nadat alle palen waren geboord en de wand klaar was, is het dak gefaseerd aangebracht. Dat heet de wandendakmethode. Daarmee beperk je de hinder voor de omgeving, omdat het plein minder lang open ligt. Nadat het dak klaar was is de stalling ontgraven en is de duiker verwijderd. Begin 2020 hadden we pech en ontstond er een enorme lekkage bij de entree bij de Zieseniskade. Door het uitgraven ontstond er een lek waar de oude duiker zat, waardoor het water uit de gracht de stalling in liep. Dat heeft wel even veel buikpijn veroorzaakt bij de aannemer. Uiteindelijk is dat goed verholpen door te injecteren: het vullen van de gaten bij de wand in de grond.

Lekkages

We zijn in 2020 verder gegaan met de ruwbouw van de stalling. Ook toen zijn er nog een aantal lekkages geweest in het beton. Weer moest de aannemer injecteren. Ook door de coronacrisis was het werken niet altijd gemakkelijk: ruim een jaar moesten we vrijwel helemaal digitaal werken. Gelukkig hadden we een hele goede samenwerking met de aannemer. Niet alleen met de aannemer, ook met de verschillende (gemeentelijke) partijen en ondernemers. Het is voor ons belangrijk te weten wie er zorgen hebben om met alle partijen tot oplossingen te kunnen komen. Ondanks corona is dat goed gelukt.

Meubelstuk

Er is nu nog 1 deelproject dat we moeten afronden: een fietsparkeervoorziening op het water met 500 plekken voor de Melkweg. Dat is in feite een stalen frame met een mooie houten vlonder, een meubelstuk op het water voor De Melkweg. De dekschuit aan de kant van de Melkweg tegenover het politiebureau gaat dan weg. De kademuur wordt daarbij ook meteen vernieuwd.

Handhaving

Fietsers mogen dan niet meer op de gracht en op het Leidseplein zelf parkeren, daar zal op gehandhaafd worden. Deze fietsenstalling zal naar verwachting over een jaar of drie klaar zijn. Aan de randen van het Leidseplein zullen nog een aantal fietsparkeervakken zijn waar je je fiets op straat kunt zetten – net als in de Marnixstraat. Maar verder is het de bedoeling dat je óf de Melkwegstalling of de fietsenstalling op het plein gebruikt.

 

Licht

De stalling is nu open – en het plein is helemaal ingericht. Op een heel goed tijdstip want de terrassen zijn weer open! Wat een timing. Iedereen kan daarbij gebruik maken van de stalling waardoor het plein netjes blijft! Het is een gigantisch lichte stalling met bijna 2000 plekken – waardoor je je fiets ook heel veilig en overzichtelijk kunt stallen.

Metamorfose

Het leuke is dat het hele plein in vijf jaar tijd een metamorfose heeft ondergaan. Van een druk plein met veel verkeer van oost naar west is het een autoluw aantrekkelijk plein geworden met een mooie inrichting zonder veel obstakels waar je fijn je fiets kunt parkeren. Dat geldt ook voor het uitgaanspubliek in de nacht. Want vooral zij hadden voorheen te weinig parkeerplek! De haltes zijn goed toegankelijk gemaakt. Ook het openbaar vervoer stroomt nu goed door. Dat geldt ook voor fietsers, die nu een mooi en breed fietspad tot hun beschikking hebben.’

Online feest

Om de opening van de nieuwe stalling te vieren, is er een online feest. Alle culturele instellingen aan het plein en een aantal horecaondernemingen doen daar aan mee. Zie voor de programmering: https://leidsepleinfestival.evenementenorganisatie-amsterdam.nl/

Het festival duurt tot en met 11 juni