Afbeelding
dinsdag 18 september 2018

Vraag van de volger: ‘Waarom zit er een spatie in een aantal stationsnamen?’

Renske van Bers

Op alle Oostlijnstations komen op verschillende plekken voorstellingen en naamaanduidingen op de tegelwanden. Nu viel het een volger op dat er op een aantal plekken een spatie of knik zit, in de stationsnaam. Waarom is dat? We vragen het aan de architect, Maarten Lever.

Maarten: “Om dit goed uit te kunnen leggen moet ik eerst iets vertellen over het materiaal van de wanden. Overal waar de wanden in het originele ontwerp van beton waren, hebben we deze schoongemaakt. De structuur en het materiaal van het beton is hierdoor weer zichtbaar geworden. Dat doet het meest recht aan het ‘brutalistische karakter’ van het oorspronkelijke Oostlijn ontwerp. Maar alle wanden van geschilderd betonsteen zijn vervangen door wanden met geglazuurde tegels die speciaal voor dit project zijn ontwikkeld. Die tegels moesten in onze ontwerpvisie herkenbaar zijn en echt een belangrijk onderdeel worden van de identiteit van de Oostlijn.”

20180909 Update oostlijn [Ge Dubbelman] (5)

Bij Bullewijk geen spatie.

De stationsnamen

Maarten vervolgt: “Aanvankelijk was er eigenlijk geen budget om de stationsnamen op te nemen in het ontwerp. Toch wilden we dit zelf wel heel graag, om te voorkomen dat bij elke ingang bijvoorbeeld een los bordje zou komen. Bovendien hebben juist ook de stationsnamen een sterke link met de herkenbaarheid en identiteit van de stations. Daarom hebben we de stationsnamen in het tegelwerk opgenomen en de letters afgestemd op de maat van de tegels. Zo konden we met geringe meerkosten de stationsnamen meenemen in het productieproces van de tegels, die we toch al moesten maken en aanbrengen.”

Doel

Het doel van het team van Maarten was om steeds zo min mogelijk sjablonen en typen te hoeven gebruiken. Maarten: “De E en de S, in ‘Weesperplein’ bijvoorbeeld, zijn opgebouwd uit dezelfde (vier) sjabloontegels. Wel hebben we op een bepaald moment moeten besluiten boven- en ondergronds een ‘verschillend’ alfabet toe te passen. Er zijn dus eigenlijk twéé alfabetten ontworpen, maar wel twee alfabetten die heel veel op elkaar lijken. Kunstenaar René Knip was verantwoordelijk voor deze lettertypes en samen hebben we de posities van de stationsnamen bepaald.”

20180909 Update oostlijn [Ge Dubbelman] (1)

Ook de Nieuwmarkt heeft ene spatie...

Keuzes

Welke keuzes zijn daarbij gemaakt? Maarten: “De letters zijn afgestemd op de tegelmaat en moesten groot genoeg zijn om van een afstand te kunnen lezen. Voor de meeste entrees konden we gemakkelijk tegelvlakken vinden waar de stationsnaam in één geheel op paste. Bij een aantal entrees was het echt precisiewerk. En op een aantal plekken moesten we wat vrijer omgaan met de plaatsing: omdat we de originele betonnen wanden goed wilden laten terugkomen, dus niet betegelen, en omdat de maat van de letters was gebaseerd op de tegelmaat.”

20180909 Update oostlijn [Ge Dubbelman] (4)

De tegels werden speciaal ontworpen en gebakken voor de renovatie van de Oostlijn.

Waarom spaties?

Dit resulteerde dus ook in spaties in sommige stationsnamen, zoals bij station Weesperplein. Maarten legt uit: “Wij moesten de stationsnaam bij deze specifieke toegang opknippen, om de typische, getrapte betonnen vorm die bij deze ingang door de oorspronkelijke architecten is ontworpen in ere te houden. We konden de stationsnaam niet verder naar links opschuiven, omdat de wand daar in een bocht loopt en de tegels daar niet goed passen. Er zouden op die plek dan heel veel gesneden tegels in de stationsnaam komen, iets wat we echt niet wilden. Ditzeldfe geldt ook voor de andere stationamen met spaties.”

Intensief zitten schetsen

Maarten: “We hebben alle stationsnamen tegel voor tegel uitgetekend en samen met René Knip voor iedere toegang intensief zitten schetsen. Er is dus in ieder geval door ons als ontwerpteam goed naar gekeken! We hopen dat een buitenstaander begrijpt dat de stationsnamen hier een onderdeel vormen van de architectuur en dat de reiziger ‘Weesp erplein’ toch als Weesperplein leest. Persoonlijk vind ik het juist mooi dat de nieuwe toevoegingen die we doen, af en toe plaats maken voor iets dat er al veel langer is; dat de gelaagdheid, van oud en nieuw, daar ‘letterlijk’ leesbaar is.”