Afbeelding
maandag 19 juli 2021

Studenten ov-coach komen met hulpmiddelen voor onzichtbare beperking

Hilde Postma

Een keycord, een informatiekaart en een app: het zijn drie ideeën voor hulpmiddelen om mensen met een (onzichtbare) beperking makkelijker te laten reizen met het openbaar vervoer. Ze zijn bedacht door drie studenten Social Work die stage lopen bij de OV-coach: Jelmer Luiks, Melissa van der Louw en Denice Harzevoort.

Er zijn verschillende mensen met een beperking die gebruik maken van het openbaar vervoer, legt Jelmer uit. En daar wordt verschillende op gereageerd door medereizigers. ‘Als reizigers of conducteurs iemand in een rolstoel zien, gaan ze er vaak meteen op af om te helpen. Maar er zijn ook mensen met bijvoorbeeld autisme of een licht verstandelijke beperking die moeite hebben met het reizen met het ov. Dat wordt vaak niet herkend door conducteurs of medereizigers. Zij begrijpen dan niet waarom iemand een bepaald soort gedrag laat zien. Wij wilden hulpstukken verzinnen waarmee mensen met een onzichtbare beperking kunnen laten zien welke behoefte zij hebben.’

Onderzoek

Het idee kwam vanuit een ambassadeursbijeenkomst van MEE Amstel en Zaan. Melissa: ‘De ambassadeurs zijn mensen met een beperking. Zij hadden de wens om een hulpmiddel te kunnen laten zien aan medereizigers of het ov-personeel. We hebben daar een heel onderzoek naar gedaan.’

Innovatief

Denice: ‘In het onderzoek hebben we onder meer gekeken naar wat voor hulpmiddelen er al zijn. Ook hebben we de doelgroep goed bekeken en ons afgevraagd wat de bedoeling is van de inzet van het hulpmiddel. Van daaruit zijn we verder gaan kijken en innovatief gaan nadenken: wat is er nog niet? En wat is heel praktisch om ook te gaan ontwikkelen?’

Wat kwam daar uit?

Melissa: ‘We hebben drie ideeën ontwikkeld voor eigen producten. Alle drie hebben we een idee uitgewerkt. Ik heb zelf een hulp- en informatiekaart ontworpen. Die lijkt een beetje op de al bestaande  https://www.crisiskaart.nl/ en https://www.hulpkaart.nl/ alleen mijn kaart is specifiek gericht op het reizen met het openbaar vervoer. Het is een soort harmonicakaart waarin allerlei stappen en mogelijkheden staan die degene met een beperking zelf kan invullen.’

Melissa van der Zouw ontwierp..

.. de hulp en informatiekaart.

Wat voor dingen kan de drager erin zetten?

‘Tips hoe omstanders je rustig kunnen krijgen bijvoorbeeld. Ook staat daar je route in zodat mensen je kunnen helpen plannen als je het zelf even niet meer weet.’

Voor wie is deze kaart geschikt?

Melissa: ‘Bijvoorbeeld voor mensen met autisme of een licht verstandelijke beperking die moeilijk uit hun woorden kunnen komen. Als ze in een situatie zitten die voor hen stressvol is, kunnen ze de kaart aan een medereiziger of conducteur geven. Die kan dan zelf aan zijn informatie komen zonder dat ze dat aan de persoon zelf moeten vragen. Want die kan dat op stressvolle momenten vaak niet meer aangeven.’

En de reiziger of conducteur ziet dus waar diegene naar toe gaat?

‘Ja! En de noodnummers die je kunt bellen. Ook kun je zien wie diegene is en wat zijn of haar uitdagingen zijn.’

Jelmer Luiks vond het handig een app te ontwikkelen: 'Ik hoop dat hij echt gemaakt en gebruikt gaat worden.'

Jelmer, jij hebt een app ontworpen?

‘Ja ik vond het wel een goed idee om een app te gebruiken. Want een mobiele telefoon heeft iedereen wel bij zich. Degene die de app nodig heeft kan daarin dingen aanklikken die voor hem of haar van toepassing zijn. Als diegene autisme heeft, laat de app meteen zien wat autisme inhoudt bijvoorbeeld. Daarnaast is er een mogelijkheid voor de gebruiker om aan te geven waar hij of zij behoefte aan heeft. Dat vond ik zelf heel erg belangrijk omdat iedereen een beperking anders ervaart. Je kunt aangeven op wat voor manier mensen kunnen helpen als je in paniek bent. Op die manier kunnen omstanders zien dat ze te maken hebben met iemand met autisme en kunnen ze bepaald gedrag beter plaatsen.’

Vanaf het hoofdscherm van de mobiele telefoon kun je doorklikken...

... waarna je kunt lezen wat bijvoorbeeld een ASS (autisme spectrum stoornis) inhoudt en hoe je deze persoon rustig kun krijgen.

Denice, wat heb jij ontworpen?

Denice: ‘Mijn idee is gebaseerd op een bestaand concept: het sunflower keycord. Het is niet zozeer een hulpmiddel dat de drager zelf laat zien aan omstanders, maar het heeft tot doel dat anderen meteen begrijpen dat ze iemand met speciale behoeftes voor zich hebben. Het idee erachter is ook dat het keycord naamsbekendheid moet krijgen en dat omstanders hem gaan herkennen. Normaal als je een twintigjarige voor je hebt die vraagt of je wilt opstaan omdat hij of zij wil zitten, kun je al heel makkelijk denken: dat is een twintigjarige, die kan makkelijk staan. Maar met zo’n keycord kun je sneller de inschatting maken: misschien kan deze persoon echt niet staan; ik sta op.

Herkenning

Het keycord kan samen met de kaart van Melissa worden gebruikt, vertelt Denice: ‘Die kan eraan gehangen worden. Als er iets onverwachts gebeurt en omstanders willen meer weten, kunnen ze die lezen. Maar het belangrijkste doel van het keycord zelf is dat zowel het ov-personeel als medereizigers in één oogopslag kunnen herkennen dat het om iemand met een beperking gaat.’

Het keycord..

... van Denice Harzevoort.

Prototypes

De studenten hebben hun ideeën gepresenteerd aan hun begeleiders. Melissa: ‘We hebben daarvoor onze eigen prototypes in elkaar geknutseld – met een logootje en een voorkant – maar ze zijn nog niet echt officieel geproduceerd.’ Bij die presentatie waren twee ambassadeurs aanwezig en ‘die waren super enthousiast’, zegt Melissa. ‘Dat was heel leuk voor ons om te horen!’

Goed teken

Jelmer: ‘Ja dat is natuurlijk de groep waar we het voor doen. Dus dat is een goed teken! De ambassadeurs gaan de producten nu testen. Zij kijken of er nog aanpassingen moeten komen. Daarna kan het eventueel geproduceerd worden. Zelf kunnen we dat niet; we zijn natuurlijk social workers en geen app- of productontwikkelaars. Ik hoop wel echt dat mijn app ontwikkeld gaat worden; ik ben er zelf heel enthousiast over.’

Weten of het in de praktijk echt werkt

Melissa vult aan: ‘Dat testen door de ambassadeurs is wel belangrijk want het kan bijvoorbeeld zijn dat straks die kaart helemaal niet handig werkt voor die mensen. We kunnen het wel allemaal bedenken maar we willen natuurlijk wel echt weten of het in de praktijk werkt.’

De gebruiker van de hulp- in informatiekaart van Melissa

.. waarop degene met een beperking informatie over hem- of haarzelf, zijn beperking en zijn route in kan vullen.

Uitvoering en testen

De studenten dragen hun ideeën nu over aan hun begeleiders. Melissa: ‘We hebben deze opdracht gekregen toen het reizen al stil lag door corona. Het was eigenlijk een vervangende opdracht. We zijn nu gelukkig weer volop aan het reizen. De volgende groep studenten zal zich na de zomer bezighouden met de uitvoering en het testen.’

Betrokken

Denice: ‘We blijven wel betrokken natuurlijk. We zijn benieuwd wat er met onze ideeën gaat gebeuren!’

Stage bij de ov-coach

De OV-coach is een project van Vervoerregio Amsterdam. Samen met onze partners vinden we het belangrijk dat iedereen mee kan doen aan het (maatschappelijk) verkeer. In het openbaar vervoer, met de fiets of scootmobiel, of lopend. Tot nu toe hebben onze OV-coaches al meer dan driehonderd mensen geholpen om (weer) zelfstandig te reizen. De ondersteuning van de OV-coach is gratis; deelnemers betalen alleen hun eigen OV-kosten. De OV-coaches zijn veelal enthousiaste en reislustige studenten met een opleiding binnen het sociale domein. Ook bieden we stage-opdrachten aan. Meer informatie vindt u op onze website: www.ov-coach.nl.

Waarom wilden Melissa, Denice en Jelmer stage lopen bij de OV-coach? Melissa (student Hogeschool van Amsterdam): ‘Binnen deze vier jaar van mijn opleiding wilde ik zoveel mogelijk doelgroepen ontdekken om zo goed te kunnen besluiten waar ik mee verder wil in de toekomst. Bij MEE Amstel en Zaan en het project OV-coach werken ze met mensen met allerlei verschillende soorten beperkingen dus dan pak je allerlei doelgroepen mee. Dat heeft me overtuigd om hier stage te gaan lopen.’ Denice (ook student aan de Hogeschool van Amsterdam): ‘De brede doelgroepen trokken mij ook aan - op die manier werk je met zoveel mogelijk doelgroepen. Ik vind de insteek van het OV-coachproject ook heel mooi. Je maakt mensen zelfredzamer in het openbaar vervoer.’ Jelmer (student Windesheim): ‘Je kunt hier heel zelfstandig werken. Er is vertrouwen in wat je doet, dat vond ik heel erg fijn. Ik heb zelf een autistische broer en die heeft ook begeleiding gehad bij MEE. Daarover heb ik alleen maar goede verhalen gehoord dus dat was voor mij ook een reden om stage te lopen bij de OV-coach.’

De opleiding Social Work heette tot voor kort Maatschappelijke Dienstverlening.