In de serie ‘Over oude sporen en verdwenen stations’ besteden we aandacht aan ‘vroegah’. In deze aflevering kijken we naar de spoorbrug Westerdok – ook wel bekend als brugnummer 19s – waar goederen over vervoerd werden naar het emplacement op het Westerdokseiland.
dinsdag 22 oktober 2019
Over oude sporen en verdwenen stations: Spoorbrug Westerdok
Iris van Gelder
Door de groei van het railverkeer en de uitbreiding van de haven werd het Westerdokseiland vergroot. Hiervoor was ook een nieuwe verbinding nodig met het Centraal Station, deze verbinding kwam in de vorm van een draaispoorbrug. In 1922 is de brug klaar voor gebruik en rijden de treinen met hun goederen over een dubbelspoor van het Centraal Station naar het emplacement op het Westerdokseiland.
Het Westerdokseiland, gelegen tussen het Westerdok en het IJ, ontstond in 1832 door de aanleg van de Westerdoksdam.
Pieter Joosting
De brug werd ontworpen door ir. Pieter Joosting, hoofd bruggenbouw bij de NS, beroemd om zijn behendige systemen. Zijn draaibruggen hadden namelijk een korte en een lange arm. Door de plaatsing van een contragewicht waren de armen optimaal in balans en daardoor een stuk minder kwetsbaar. Pieter Joosting is overigens vooral bekend geworden door zijn Rotterdamse Hefbrug.
Het emplacement aan de Westerdoksdijk rond 1900. Op de achtergrond zie je een toenmalig kantoorgebouw op het Stenen Hoofd.
Verloren
In de jaren ‘80 verdwijnt het goederenvervoer, de brug wordt steeds minder gebruikt en de NS gebruikt het emplacement nog voornamelijk als opstelterrein. Hoewel de skyline van het Westerdok nu gedomineerd wordt door architectonische hoogstandjes, lag het ‘eiland’ er destijds verloren bij. En dat hier jaren later peperdure appartementen zouden verrijzen, leek toen ondenkbaar.
De draaispoorbrug in zijn originele staat in 2005 met als achtergrond de nieuwe woonwijk in aanbouw. Beeld: Schoenmakers, S. (Selma), Beeldbank Stadsarchief Amsterdam
Behouden
Hoe troosteloos de boel er ook uitzag, het blijft een toplocatie, zo aan de rand van het centrum. In 1996 koopt gemeente Amsterdam het emplacement en de draaispoorbrug van de NS. Ontwikkelaars toveren het gebied vervolgens om in een gerieflijke woonwijk. De brug staat dan ook op het lijstje om gesloopt te worden. Door protest van de buurt blijft de brug behouden als bijzonder object en wordt er een nieuwe bestemming voor gezocht.
Tegenwoordig huist restaurant Wolf 'op' de brug.
Restaurant
De brug mag aangepast worden, maar er gelden wel strenge criteria voor de constructie van bouw op de brug. Zo moet de brug herkenbaar blijven en kan de opbouw niet te zwaar zijn, omdat de dragers alleen het gewicht van de brug zelf kunnen dragen. Drie plannen werden uiteindelijk aangedragen. Het winnende idee betreft een restaurant op de brug, waarbij het oorspronkelijke ontwerp van de brug fier overeind blijft. Inmiddels hebben diverse restaurateurs een poging gewaagd en lijkt het huidige Wolf een culinair blijvertje te zijn.