woensdag 8 september 2021

Edwin Konings over mobiliteitsplan Zandvoort: ‘Organisatie Grand Prix laten excelleren’

Hilde Postma

De ogen vanuit heel de wereld waren dit weekend gevestigd op Zandvoort waar Max Verstappen de Dutch Grand Prix op fenomenale wijze op zijn naam schreef. Daarnaast viel bij (inter)nationale media ook iets anders op: de wijze waarop de toestroom van toeschouwers perfect verliep – met de trein en fiets als voornaamste vervoermiddelen. Edwin Konings, normaal programmaleider MIRT bij de Vervoerregio – was de afgelopen twee jaar gedetacheerd bij de gemeente Haarlem/Zandvoort en verantwoordelijk voor het toetsen, het vergunnen en deels uitvoeren van het mobiliteitsplan. Hij blikt terug op het evenement. ‘Ook van omwonenden, die van tevoren weinig vertrouwen in de plannen hadden, kregen we te horen dat de overlast enorm meeviel. Dat is wel het grootste compliment dat je kunt krijgen.’

Uiteraard is hij dinsdag ‘nog een beetje moe’ na de week ervoor meer dan 120 uur te hebben gedraaid. ‘Het was een enorme opgave maar de klus is geklaard. We hebben laten zien dat we een gebied in korte tijd autoluw kunnen maken met harde maatregelen. En dat een grote hoeveelheid mensen zich prima kan verplaatsen met de trein, bus, fiets en te voet voor zo’n groot evenement. Als je het maar goed voorbereidt. Het geeft veel voldoening dat het zo goed verliep. Dat is ook over de grenzen opgevallen! Ook in Parijs, waar in 2024 de Olympische Spelen worden gehouden, volgt men de ontwikkelingen op de voet. Die organisatie wil ook graag dat zo veel mogelijk sportliefhebbers met de metro en op de fiets komen.´

Alle neuzen één kant op

Konings werd in augustus 2019 gedetacheerd naar Zandvoort – dat was vooral ook de wens van de Provincie Noord-Holland. ´Die zag dat de regionale samenwerking niet goed verliep – en riep de hulp van de Vervoerregio in. Ik had de mazzel dat ik al goede contacten had bij de gemeenten Haarlem Zandvoort. En ik nam mijn ervaring van de Vervoerregio mee: we zijn gespecialiseerd in regionale samenwerking. Wij stellen ons niet boven partijen maar halen standpunten op, proberen die te verenigen en geven daar richting aan.’ Kort door de bocht kwam dat voor Dutch Grand Prix in Zandvoort neer op: ‘We hebben gezorgd ervoor gezorgd dat alle neuzen één kant opstonden: van de weg- en spoorbeheerders en alle gemeenten.’

Op slot voor autoverkeer

Edwin benoemt de uitdaging nog even: ‘Zandvoort is een heel geïsoleerd dorpje – achter een duinenrij. Met twee toegangswegen: een noordelijke en een zuidelijke. Voor de Grand Prix worden er 3000 parkeerplaatsen opgeëist door de FIA (wat voor de Formule 1 zoiets is als de FIFA voor het voetbal). Je kunt hoog of laag springen; maar je weet dat daaraan niet getornd kan worden. Ook is het zo dat er één route vrij moet zijn voor hulpdiensten: ambulances, brandweer en politie, voor het geval er een calamiteit is. Dat werd de noordelijke route bij Bloemendaal. Dan weet je dat er maar één optie is: het dorp moet op slot voor autoverkeer. De zuidelijke toegangsweg was wel vrij voor leveranciers, plaatselijke ondernemers en omwonenden. Maar dat is het dan ook wat betreft autoverkeer.’

Fiets en trein

‘Als je verder naar de kaart van Zandvoort kijkt, dan zie je dat die is gezegend met een spoorlijn. Er is geen ander circuit ter wereld dat zo dichtbij een treinstation heeft. Dus daar moet je het dan van hebben. En daarnaast is Nederland gewend te fietsen: dus daar heb je je alternatief te pakken.’

Extra inframaatregelen

De treinfrequentie werd vervolgens flink opgevoerd. ‘Tot voor kort reden er maximaal vier treinen per uur. Per trein kun je 1000 man vervoeren maar met 4000 man per uur kun je niet alle racefans voor zo’n evenement vervoeren. Samen met de Provincie, het Rijk en de Vervoerregio hebben de gemeentes Zandvoort en Haarlem extra inframaatregelen genomen: zowel voor de spoortechniek als het station. Dat waren belangrijke voorwaarden om het mobiliteitsplan te laten slagen.’

Extra zijperrons

De elektriciteit werd verbeterd en ook de overwegen aangepakt. Daardoor kon de capaciteit naar 12 treinen per uur kon worden opgevoerd. ‘Zo konden er 12000 mensen per uur via de trein Zandvoort binnen komen. Op het station van Zandvoort zijn zijperrons gebouwd – waardoor meer mensen konden in- en uitstromen. Daarnaast heeft DGP op grote schaal fietsenstallingen neergezet– zodat er plek was voor 40.000 fietsen. Omdat het evenement uiteindelijk in verband met corona werd afgeschaald van 100.000 naar 70.000 plekken hebben 24.000 fietsers per dag gebruik gemaakt van de stallingen. Maar dat zijn nog steeds ongekend veel bezoekers. Uiteindelijk verliep het allemaal vlekkeloos. Op de dag zelf heb ik even wat bezoekers aangesproken. Zij waren vrijwel allemaal lyrisch en vonden dat het heel goed was georganiseerd. Ook de bewegwijzering vonden ze heel goed geregeld.’

Excelleren

De weerstand zat hem op voorhand trouwens niet in het dorp Zandvoort zelf, zegt Edwin. ‘Het dorp had er wel zin in. Zandvoort houdt wel van de races en zit ook vol met ondernemers die zelf ook profijt hebben van zo’n evenement. Maar in de omliggende dorpen, zoals Bloemendaal, Heemstede en Aerdenhout was wel scepsis onder de bewoners. Die hebben sowieso al last van files tijdens drukke zomerdagen. En voor velen is de Formule 1 – met zijn ronkende motoren en gierende banden – ook hun wereld niet. Inwoners zijn meer gefocust op duurzaamheid en waren beducht voor verkeersoverlast en aantasting van het natuurgebied. Bijvoorbeeld door stromen fietsers en het vuil dat ze mogelijk achter zouden kunnen laten bij het circuit aan de rand van een natuurgebied. Maar ook zij hebben dus weinig overlast ervaren. Zo zie je maar: als je als gemeente goede kaders meegeeft en het maximale eist… dan zie je dat een organisatie in staat is te excelleren.’

Unieke ervaring

Voor Konings zelf was dit ‘geweldig hier dit mobiliteitsplan vanuit de gemeenten te coördineren’. ‘Echt een unieke ervaring. Verder zat ook alles mee natuurlijk: het weer was heerlijk, Max Verstappen wint: het hele plaatje was fantastisch.’

Boost infra

En de structurele winst? ‘De infra tussen Amsterdam en Zandvoort heeft een boost gekregen. Dat was ook een voorwaarde: het moest om verbeteringen gaan waar de regio op de langere termijn ook profijt van heeft. Want als Rijk, Provincie en Vervoerregio kunnen we niet enkel voor een Grand Prix aan het werk zijn natuurlijk.’